Zomersmog bestaat uit een verhoogde hoeveelheid ozon (O3) in de lucht die we inademen. Vooral mensen met aandoeningen aan de longen en luchtwegen kunnen flink last hebben van smog. Smog kan je slijmvliezen en longen irriteren en zorgen voor hoofdpijn, misselijkheid en benauwdheid.

In Nederland komt ernstige smog steeds minder vaak voor.

Tips tegen smog

Wat is smog?

Het woord smog is een samentrekking van de Engelse woorden smoke (rook) en fog (mist). In de zomer bestaat smog vooral uit ozon (O3). Hoog in de atmosfeer zit ook ozon: daar beschermt het ons tegen schadelijke UV-straling. Maar dicht bij het aardoppervlak (waar wij leven) is ozon ongezond.

Ozon komt niet uit de uitlaat van auto’s of schoorstenen van de industrie, maar wordt onder invloed van zonlicht gevormd uit andere schadelijke stoffen. Omdat de zon van invloed is op het ontstaan van ozon, komt smog in Nederland vooral in de zomer voor: dit noemen we zomersmog. Het ontstaat op warme dagen, wanneer er weinig wind en veel zon is.

Wintersmog is iets anders. Het bestaat uit fijnstof en andere luchtverontreinigende gassen, en komt juist vaak voor als de zon weinig kracht heeft. De luchtlagen mengen dan slecht waardoor vervuilde lucht als een deken over bijvoorbeeld een stad blijft hangen. In Nederland komt wintersmog niet zo vaak voor en gaat het in de praktijk eigenlijk altijd over zomersmog.

Zuid- en Oost-Nederland hebben meer last van smog dan West- en Noord-Nederland. Dat komt doordat veel luchtvervuiling en ozon uit Duitsland (Ruhrgebied) en België ons land komt binnenwaaien. Bij een zwakke oosten- of zuidenwind is de kans op smog het grootst.

Normen voor smog

Er zit altijd een klein beetje ozon in de lucht. Dat is niet erg: alleen bij grote pieken of als er langere tijd veel ozon in de lucht zit, zorgt het voor gezondheidsproblemen. Ook planten kunnen niet goed tegen veel ozon. De bladeren raken beschadigd en op den duur worden gewassen kwetsbaarder voor plagen.

Bij hoge temperatuur, veel zonlicht en weinig wind kan de ozonconcentratie oplopen tot ver boven de overheidsnorm; als ergens in Nederland gemiddeld 1 uur lang een ozonconcentratie hoger dan 240 µg/m3 wordt gemeten, spreken we van zeer ernstige smog en wordt er een smogalarm afgegeven. Dit komt gelukkig zelden voor in Nederland.

Europese norm voor smog

Daarnaast is er een Europese norm die zegt dat de gemiddelde concentratie over een periode van 8 uur niet hoger mag zijn dan 120 µg ozon/m3. Deze waarde mag maximaal 25 dagen per kalenderjaar worden overschreden (gemiddeld over 3 jaar gemeten). In Nederland lukt het niet altijd om onder deze norm te blijven; vooral in jaren met veel zomerse dagen.

Smog en gezondheid

Smog kan klachten aan de luchtwegen veroorzaken, zoals hoesten, een droge keel en benauwdheid. Ook hoofdpijn, misselijkheid en duizeligheid komen voor. Hoe meer ozon er in de lucht zit en hoe langer je eraan blootgesteld bent, hoe meer klachten je kunt krijgen.

Gezonde mensen kunnen tijdens een smogperiode klachten krijgen, maar vooral kinderen, ouderen en mensen met longaandoeningen zoals bronchitis of astma zijn gevoelig. Waarschijnlijk is het ook slecht voor het hart- en vaatstelsel.

Het is niet precies bekend vanaf welke concentratie ozon schadelijk is. Ook concentraties onder de streefwaarde voor ozon (120 µg/m3) kunnen zeer waarschijnlijk gevolgen hebben voor de gezondheid. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) adviseert dan ook lagere streefwaarden dan de huidige normen.

Als je gevoelig bent voor smog, kun je het op smogdagen beter rustig aan doen: ga niet hardlopen, hard fietsen, tuinieren of je op een andere manier inspannen in de buitenlucht. Via de Atlas Leefomgeving of luchtmeetnet.nl kun je in de gaten houden of er bij jou in de buurt veel ozon (smog) in de lucht zit.

Meer informatie

Meer informatie over luchtvervuiling en gezondheid vind je in de Atlas Leefomgeving en op de website van het RIVM.