De milieu-impact van vaatwassers komt vooral door de stroom die de machine verbruikt. In huishoudens met een vaatwasser gaat ongeveer 10 procent van het stroomverbruik naar de afwasmachine. De meeste grondstoffen waarvan de vaatwasser is gemaakt, zijn herbruikbaar. Daarom is apart inleveren belangrijk.

Tips voor de vaatwasser

Zuinige vaatwasser kopen

Kies een standaardformaat

Koop het liefst een standaardformaat vaatwasser (60 cm breed; 12 tot 14 couverts). Die gaat het zuinigst om met water en energie, op voorwaarde dat je hem altijd goed vol doet. Lukt dat niet, dan is dan een kleinere vaatwasser (45 cm breed; 8 tot 10 couverts) met een zo laag mogelijk stroom- en waterverbruik een goede keuze. Een compacte mini-vaatwasser (45 cm hoog; 4 tot 6 couverts) voor in het gootsteenkastje of op het aanrecht is een afrader. Hij gebruikt in verhouding veel stroom en scoort bij consumententests ook vaak slecht op resultaat en gebruiksgemak.

Let op het energielabel

Elke vaatwasser heeft een energielabel, dat aangeeft hoe zuinig het apparaat omgaat met elektriciteit en water. Het energielabel is gebaseerd op gebruik van het eco-programma. Een donkergroen label is heel zuinig, rood erg onzuinig.

Energielabel: A tot G

Het energielabel is op 1 maart 2021 vernieuwd. Het loopt van A tot G. A is het meest zuinig, G het minst zuinig.

Vóór 1 maart 2021 liep het label van A+++ tot D (minst zuinig). De plusjes zijn nu verdwenen, maar dat betekent niet dat apparaten minder zuinig zijn geworden. Wat nu een label C is, is ongeveer te vergelijken met wat voorheen een zuinige A+++ was. Wat nu label F is, is te vergelijken met wat voorheen A+ was.

Het oude label is nog wel van toepassing op tweedehands vaatwassers en waarschijnlijk op de machine die jij in huis hebt.

Let ook op stroomverbruik

Op het energielabel staat ook het stroomverbruik per 100 afwasbeurten. Daarmee kan je verschillende modellen makkelijk met elkaar vergelijken.

Wil je meer weten over het energielabel en waar je allemaal op kan letten? Kijk op energielabel.nl.

Nieuwe keuken? Even opletten

Vaak komt een nieuwe vaatwasser mee bij de aankoop van een nieuwe keuken. Het lijkt misschien alsof je dan minder hebt te kiezen, dan wanneer je een vaatwasser los koopt. Maar dat is niet per se zo: vraag naar het energielabel en kies een zo mogelijk een zuinigere vaatwasser.

Tips voor zuinig gebruiken

Eco-programma

Het grootste deel van de mensen met een vaatwasser gebruikt hem al: de eco-knop. Bij een gewoon vieze vaat is het eco-programma dan ook de beste keuze. Dit bespaart meer dan 25% stroom en meer dan 20% water ten opzichte van het standaardprogramma. Het programma duurt een stuk langer maar kan daardoor de afwas schoon krijgen op een lagere temperatuur. En dat vraagt minder stroom dan korter wassen op een hoge temperatuur. Is de afwas nauwelijks vies? Dan kan je ook het korte programma in plaats van het standaardprogramma kiezen: ook zuinig en snel klaar.

Zet vaatwasser pas aan als hij helemaal vol is

Naar eigen zeggen zijn vaatwasbezitters kampioen inruimen en gebruiken ze elk hoekje van de vaatwasser. Een hele goede gewoonte. Want zet je de vaatwasmachine pas aan als deze helemaal vol zit; dan scheelt dat een flink aantal afwasbeurten per jaar. Daardoor is het per kopje of bord stukken zuiniger. Consequent vol in plaats van driekwart vol laten draaien bespaart daardoor bijna 20 procent op het stroomgebruik. En het bespaart water.

Voorspoelen niet nodig

De vaat met de hand voorspoelen voordat je hem in de machine zet, is meestal niet nodig. Etensresten kan je met een mes of papiertje wegvegen voordat je de vaat in de machine zet. Níét voorspoelen bespaart veel water en energie (als je warm water gebruikt): voor allebei ongeveer een derde. Wil je toch voorspoelen, gebruik dan koud water.

Met onderhoud gaat de machine langer mee

Maak de filters regelmatig schoon: er blijven makkelijk etensresten en vet in hangen. Ook is het goed om één keer in de maand de vaat te doen met een programma op hoge temperatuur (een 'pannenwas') om de vaatwasser vetvrij te maken. Of gebruik af en toe een speciale machinereiniger in een lege vaatwasser op hoge temperatuur. Dit middel kun je bij iedere supermarkt kopen. Het helpt tegen vet, kalkaanslag en nare luchtjes. En het zorgt ervoor dat de vaatwasser zijn hele leven goed blijft werken.

Wassen als de zon schijnt

Als je zonnepanelen hebt, wek je je eigen groene stroom op op momenten dat de zon schijnt. Door op die momenten de vaatwasmachine aan te zetten, verbruik je die stroom direct in huis. Lees meer over zonnestroom zelf verbruiken.

Vaatwasser en het milieu

Een vaatwasser heeft op verschillende manieren invloed op het milieu. Voor het maken van vaatwassers zijn grondstoffen en energie nodig. Eenmaal in huis gebruikt een vaatwasser tijdens iedere wasbeurt elektriciteit en water. Dit verbruik in huis is de grootste post op het totaal van de milieu-impact. Energieverbruik zorgt voor klimaatverandering door de uitstoot van broeikasgassen.

Afwassen met de hand

Afwassen met de hand is milieuvriendelijker dan met een vaatwasser als je een teiltje gebruikt. Was je af onder een lopende kraan? Dan gebruik je zoveel energie en water dat er geen voordeel meer is. 

De milieubelasting van afwassen zit voornamelijk in het opwarmen van het water. Daarvoor is gas of elektriciteit nodig. Het gebruik van fossiele brandstoffen versterkt het broeikaseffect en klimaatverandering. De effecten van watergebruik en vaatwas- of afwasmiddel zijn in verhouding minder groot.

Afwassen met de hand gaat het zuinigst als je beschikt over een zuinige warm water voorziening. Denk hierbij aan een zonneboiler, een warmtepompboiler of volledig elektrische warmtepomp. Kijk hier voor meer tips voor duurzaam warm water.

Tips zuinig afwassen met de hand

Oude afwasmachine wegdoen

Als je vaatwasser niet te oud én niet te onzuinig is, kun je hem weggeven, verkopen of naar de kringloopwinkel brengen. Een zeer oude, onzuinige vaatwasmachine (van meer dan 15 jaar oud) kun je beter laten recyclen. Lever deze in bij de winkel waar je een nieuwe koopt, of breng hem naar de milieustraat van de gemeente. Verkoop hem liever niet aan een schroothandelaar: dan weet je namelijk niet zeker of hij goed gerecycled wordt.

Meer informatie

• De Consumentenbond test en vergelijkt vaatwassers op onder meer prestaties en gebruiksgemak.
• Uitgebreide informatie over het energielabel staat op Energielabel.nl.
• Kijk op de website van jouw gemeente waar de milieustraat of het afvalstation is.

Hot-fill vaatwasser

Een vaatwasser die is aangesloten op de koud- en warmwaterkraan ('gedeeltelijke hot-fill') kan in sommige gevallen energiezuiniger zijn en zorgen voor minder klimaatimpact dan een vaatwasmachine zonder hotfill. De vaatwasser alleen op de warmwaterkraan aansluiten (‘volledige hotfill’) is voor het milieu een afrader; zo gebruik je zelfs meer energie dan met een vaatwasser zonder hotfill, omdat dan voor koud spoelen ook warm water gebruikt wordt.