Stappenplan: tegels vervangen door groen
Vaak denken mensen dat een tuin met veel tegels minder onderhoud nodig heeft. Dat is niet terecht. In een tuin met veel bestrating loopt water minder goed weg. Hierdoor ontstaat groene aanslag op de tegels en loop je meer risico op wateroverlast. Daarnaast houden tegels hitte vast. Hierdoor kan de temperatuur in je tuin op hete dagen nog verder oplopen. Ook zijn tegels en voegen tussen tegels een ideale plek voor mieren. Tegels vervangen door groen is daarom een goed idee.
Je kunt niet altijd helemaal ontkomen aan bestrating in je tuin: denk aan een terras, looppad of parkeerplaats voor je auto. Houd als vuistregel aan dat je maximaal 40% van je tuin bestraat. Tegels vervangen is simpel en levert, zoals je in de video kunt zien, een groene oase op!
Geen groene vingers?
Heb je geen groene vingers? Dan kun je betegelde plekken ook vervangen door bijvoorbeeld half-verharding, waterdoorlatende verharding of grasbetonstenen of -tegels. Als je voor een van deze opties kiest, heb je niet de voordelen van groen, maar kan regenwater wel in de bodem trekken. Ook beperk je de druk op het riool bij hevige regenval en ben je wateroverlast voor.
Geen voortuin? Maak een geveltuin!
Zelfs als je geen voortuin hebt, kun je bij je voordeur vergroenen door een geveltuin te maken. Je haalt dan een rij tegels voor de gevel van je huis weg en plant daar (klim)planten. Hier kun je ook het stappenplan voor het aanleggen van een geveltuin voor gebruiken.
Check voordat je aan een geveltuin begint bij je gemeente wat de regels zijn voor geveltuinen. Sommige gemeenten stimuleren geveltuinen met subsidie of halen de tegels voor je huis voor je weg. Op de Groenesubsidiewijzer zie je snel welke subsidies er in jouw gemeente zijn voor vergroening.
Voor je begint: bedenk wat je wilt doen met het uitgegraven zand
Onder tegels ligt vaak een zand- of grondlaag. Wil je planten zetten waar nu tegels liggen? Haal dan eerst een tegel weg en controleer hoe diep de zandlaag is. Is de zandlaag meer dan 10 cm diep tot je bij tuinaarde komt? Dan zal je (een deel van) het zand moeten afgraven. Bedenk van tevoren wat je hiermee wilt doen. Er zijn een paar mogelijkheden:
- Gebruik het zand om het deel van de tuin dat nog bestraat is op te hogen of verzakkingen in het bestaande terras op te vullen. Als je zorgt dat je terras iets afloopt in de richting van je tuin, loopt het water gemakkelijker weg. Zo beperk je de aangroei van groene aanslag.
- Meng het zand met tuinaarde, compost of potgrond om hoogteverschillen in de tuin te maken. Je kunt er verhoogde plantenbakken mee vullen, een glooiing in het gazon mee creëren of een kleine helling of heuvel vormen waarop je planten laat groeien. Een kleine ophoging met begroeiing rond bestrating helpt bij het voorkomen van bodemerosie onder tegels. Gebruik voor de zekerheid het zand niet voor een moestuin. Het kan zijn dat er vervuilingen in het zand of in de bodem zitten. Daarnaast is grond dat met zand gemengd is niet de meest geschikte bodem voor een moestuin.
-
Let er bij het kopen van tuinaarde, compost of potgrond op dat je voor een turfvrije variant gaat. Turf heeft een hoge milieubelasting. Maak een mengsel met ongeveer 20% zand, 10% compost en 70% tuinaarde. Je mengsel bepaalt welke planten er goed op kunnen groeien.
Vervuilde grond
Het kan zijn dat je het zand niet wilt gebruiken of niet kunt gebruiken door vervuiling. In de meeste gevallen ligt er speciaal tegelzand onder tegels. Dit zand is geschikt voor gebruik in de tuin en hoort niet vervuild te zijn. Van de aarde onder het tegelzand is er wel een kleine kans dat het vervuild is. Vermoed je dat de aarde in jouw tuin misschien is vervuild? Dan kun je deze het beste niet opnieuw gebruiken in de tuin. Je bent daarnaast verplicht de bodem te saneren als deze vervuild is. Daarom is het goed het risico hierop te onderzoeken.
Je kunt een aantal dingen doen om erachter te komen of Vaak is er namelijk al veel informatie bekend over de bodem. Er zijn een waar je deze informatie kan achterhalen.
Wil je zelf grond afvoeren of dit laten doen door de gemeente? Dan kan het voorkomen dat je meer zand hebt dan je gemeente aanneemt of dat de gemeente vraagt om een bewijs dat de grond niet vervuild is. Heb je dit bewijs niet of heb je meer zand dan de gemeente aanneemt? Neem dan contact op met de dichtstbijzijnde grondbank.
- Het bodemloket van Rijkswaterstaat (Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat)
- De website van de gemeente waar je woont
- Een eventueel bodemonderzoek dat eerder is uitgevoerd: het kan zijn dat jouw gemeente dit heeft als er ooit gebouwd of uitgebouwd is op het perceel waar je woont. Bij bouw of uitbouw is namelijk een vergunning nodig waarvoor dit onderzoek verplicht is.
-
Zitten er veel kosten verbonden aan bijvoorbeeld de huur van een container of het laten afhalen van het zand? Kijk dan of je andere buren meekrijgt om tegels te wippen en deel de kosten.
Voor je begint: let op je plantkeuze
Wil je planten zetten op de plek waar eerst tegels lagen of waar je een nieuw zandmengsel hebt gelegd? Bedenk dan goed van tevoren welke planten je in de tuin zet. Komt er bijvoorbeeld veel zonlicht op de vrijgekomen plek of ligt deze in de schaduw? Wordt de grond er snel droog of blijft die juist nat? Als je planten kiest die passen bij de plek in jouw tuin, blijven ze gezonder en vragen ze minder onderhoud. Er zijn ook een aantal andere zaken waar je op kunt letten:
-
Kies voor planten, zaden en bollen met een keurmerk, zoals Biologisch, EKO, Demeter en On the way to PlanetProof. Die zijn duurzaam gekweekt en niet giftig voor bijen.
-
Plantensoorten die van nature in Nederland (inheems) voorkomen, zijn beter voor de natuur. Ze vragen ook minder onderhoud, omdat ze gewend zijn aan het klimaat in Nederland.
-
Kies vaste planten, die gaan lang mee.
-
Ga bij voorkeur voor kleine planten, zaden of bollen. Planten die al groot zijn opgekweekt hebben een grotere milieubelasting.
-
Kies bodembedekkende planten die ervoor zorgen dat er geen kale grond is. Zo beperk je onkruidgroei. Ook zijn er bodembedekkende planten die een tredpad kunnen vormen waar je overheen kunt lopen.
-
Houd er rekening mee dat je bodem wat schraler wordt als je het mengt met zand. Je kunt Zoet zand kun je over het algemeen prima gebruiken in de tuin. Op zout zand groeien planten minder goed. Zorg dat je plantkeuze in ieder geval goed aansluit bij het zand in je tuin.
Bestemming tegels
Ook belangrijk: bedenk waar je de tegels die je weghaalt wilt laten. Tegels kun je tweedehands aanbieden of in je tuin opstapelen als een insectenmuurtje of kruidenspiraal.
Als indicatie kan je aanhouden dat zout zand vaak grijzer van kleur is en zoet zand vaak geler. Wil je het zeker weten? Dan kun je een sample laten testen op bodemkwaliteit bij verschillende aanbieders. Ook zijn er online allerlei slimme testjes te vinden die je zelf kunt doen.
Weet je niet zeker of je zout of zoet zand hebt? Zorg dan dat je na het inmengen voor wat robuustere beplanting kiest en niet voor planten die heel gevoelig zijn voor de juiste bodemsamenstelling.
Stappenplan tegels vervangen
Tijd: ongeveer 1 uur
Wil je tegels vervangen door groen? Dan heb je meestal tuinaarde nodig. De kosten van tuinaarde hangen af van het oppervlakte aan tegels dat je wilt vervangen en hoe diep de zandlaag is onder de tegels. Je hebt uiteindelijk een laag van 30 cm aan grond nodig die geschikt is voor planten. Je kunt daarvoor het zand onder de tegels afgraven tot een diepte van 30 cm en het gat vullen met nieuwe tuinaarde. Maar je kunt vaak ook wat van het zand onder de tegels hergebruiken.
Is de zandlaag minder dan 10 cm dik tot je aarde tegenkomt? Dan heb je in principe geen nieuwe tuinaarde nodig. Je kunt het zand omspitten met de aarde onder de zandlaag. Eventueel kun je droge aarde alsnog met wat turfvrije compost mengen. Is de laag dikker dan 10 cm? De hoeveelheid tuinaarde die je dan nodig hebt, hangt af van het oppervlakte van de tegels en het aantal cm zand dat je onder de tegels weghaalt.
Koop je planten? Dan komen er nog kosten bij. Er zijn goedkope manieren om aan plantjes te komen: vraag bij buren, vrienden en familie bijvoorbeeld of zij stekjes voor je hebben (in hun tuin). Of kijk in je buurt of er misschien een plek is waar je stekjes kunt ophalen of ruilen.
Wat heb je nodig?
1. Bepaal waar je tegels vervangt
De plek waar je tegels gaat vervangen is belangrijk voor de volgende stappen: komt er veel licht? Blijft de grond er lang nat of droogt deze snel uit? Dit is belangrijk om te bepalen voor welke planten je het beste kunt kiezen.
2. Verwijder de tegels
Wrik de tegels los met de spade. De tegels kun je hergebruiken, bijvoorbeeld in een stapelmuurtje, een kruidenspiraal of voor het maken van een afwatergootje wanneer je de regenpijp afkoppelt. Je kunt de tegels vaak ook tweedehands nog verkopen.
3. Graaf het zand af
Zorg voor een laag van minimaal 30 cm aan grond die geschikt is om in te planten. Je kunt ervoor kiezen om 30 cm zand af te graven en helemaal te vervangen met tuinaarde. Een andere optie is om een deel van het zand opnieuw te gebruiken. Is de zandlaag onder de tegels meer dan 10 cm diep tot je bij tuinaarde komt? Dan moet je deze in alle situaties afgraven tot je nog een laag van maximaal 10 cm aan zand overhoudt.
Bepaal of je het zand liever weg doet of ergens anders in de tuin kunt gebruiken. Doe je het weg? Onderzoek dan of je het zand bij de gemeente kwijt kunt of eventueel bij een grondbank. Wil je het gebruiken? Kijk dan of je het terras wilt ophogen, het wilt inmengen en als bodem voor planten wilt gebruiken of hoogteverschillen in de tuin wilt maken.
4. Meng eventuele verse tuinaarde in
Bij een zandlaag van 10 cm of minder kun je deze omspitten met de aarde eronder. Zorg dat je in totaal een laag van 30 cm omspit. Je kunt eventueel wat extra nieuwe turfvrije compost inmengen. Heb je zand afgegraven tot je nog een laag van maximaal 10 cm overhield? Dan meng je de overgebleven 10 cm zand met de nieuwe tuinaarde en eventueel met de onderliggende laag aarde. Zorg ook hier dat je minimaal 30 cm omspit. Heb je de volledige 30 cm afgegraven? Vul dan het gat met tuinaarde en eventueel wat turfvrije compost. Kies bij voorkeur biologische tuinaarde en compost.
5. Plant of zaai de beplanting
De grond is nu klaar om beplant of ingezaaid te worden!
Het beste moment om vaste planten aan te planten is in het najaar.
Twijfel je nog over welke planten slim zijn om in de tuin te zetten? Op de pagina Planten en Bomen kiezen lees je tips voor het kiezen van de juiste planten.
Hoeveel tuinaarde en compost heb je nodig?
Is de zandlaag onder de tegels dikker dan 10 cm en moet je dus een deel vervangen met tuinaarde? De hoeveelheid tuinaarde die je dan nodig hebt, hangt af van de oppervlakte van de tegels en het aantal cm zand dat je onder de tegels weghaalt. Maak om uit te rekenen hoeveel dit is.
Wil je het overgebleven zand ergens anders gebruiken in de tuin om planten in te plaatsen? Maak dan om uit te rekenen hoeveel tuinaarde en compost je hiervoor nodig hebt.
Stel, je graaft 10 cm zand af voor een oppervlakte van 4X5 m. Je hebt dan 4x5x0,1=2 m³ tuinaarde nodig om dit weer op te vullen.
Stel, je graaft 10 cm zand af onder een oppervlakte van 4X5 m. Je hebt dan 4x5x0,1=2 m³ zand. Omdat je een mengpercentage kunt aanhouden van 20% zand, 10% compost en 70% tuinaarde heb je in dit geval 1m3 compost nodig en 7 m³ tuinaarde om al het zand in te mengen.
Wanneer je niet voor planten kiest: halfverharding of houten vlonders
Je kunt in plaats van planten ook kiezen voor halfverharding of houten vlonders. Je kunt er dan op lopen of zitten en regenwater kan toch de grond in lopen. Je kunt kiezen voor natuurlijke halfverharding, zoals cacaodoppen, perzikstenen, macadamiadoppen, houtsnippers of boomschors. Let op: cacaodoppen en perzikstenen kunnen giftig zijn voor honden of andere huisdieren die ervan eten. Natuurlijke halfverharding moet je eens in de zoveel tijd aanvullen. Houtsnippers of cacaodoppen gaan ongeveer 1-2 jaar mee en boomschors kan tot 6 jaar meegaan. Macadamiadoppen en perzikstenen kunnen tot 30 jaar gebruikt worden.
Alternatieven voor delen van de tuin waar je heel vaak loopt of zit, zijn grind, steenslag of schelpen. Grasbetonstenen of -tegels zijn opties voor bijvoorbeeld een parkeerplaats.
Vlonders
Let bij de keuze voor houten vlonders op of het hout een FSC- of PEFC-keurmerk voor duurzame bosbouw heeft. Als je houten vlonders van geïmpregneerd hout gebruikt, zorg dan dat het hout niet direct de grond raakt. Je kunt dit doen door het plaatsen van steunpunten op tegels. Vervang het hout zodra het tekenen van vergaan/rotten vertoont. Tegen onkruidgroei onder de vlonders helpt worteldoek. Kies voor biologisch afbreekbaar worteldoek: als dit na verloop van tijd uit elkaar valt, blijven er geen stukjes plastic achter in de natuur.
Anderen keken ook naar
Voordelen van een groene tuin
Groene tuinen zijn oases in een dorp of stad. Vogels, insecten en andere dieren vinden hier voedsel en schuilplaatsen. Ook zit je er zelf in de zomer koeler...
Planten en bomen kiezen
Hoe beter planten bij jouw tuin passen, hoe sterker en gezonder ze zullen zijn. Ook kun je de dieren en natuur een handje helpen, door te kiezen voor planten...
Tips tegen wateroverlast in de tuin
Hoosbuien zorgen steeds vaker voor wateroverlast. Met een groene tuin, het opvangen van regenwater en groen dak help jij om wateroverlast te verminderen.