Een levend gazon is een verrijking voor je tuin en milieuvriendelijker dan tegels of kunstgras. Dat begint al bij het aanleggen: een grasveld zaaien belast het milieu minder dan een terras of kunstgrasveld maken. En in je gazon kan water goed wegzakken, plus dat het gras de omgeving koelt bij hitte. Daar staat tegenover dat je gazon water en soms ook voeding nodig heeft, maar met de slimme tips kun je die impact beperken. Voor de biodiversiteit mag je het langer laten groeien. Als er ook andere planten tussen het gras mogen groeien zullen er meer soorten dieren zoals bijen en andere insecten een thuis vinden. Langer gras is ook minder gevoelig voor droogte en je hoeft minder vaak te maaien.

Tips voor écht groener gras

Van biljartlaken naar levendig

Bespaar jezelf een hoop werk door niet meer te streven naar een grasmat die lijkt op een biljartlaken. Ga voor levendig gras en beschouw andere soorten planten en bloemen zoals klaver en paardenbloemen als een verrijking in plaats van onkruid. Voor meer leven in je tuin kun je een deel van je grasveld langer laten groeien. Dan kunnen daar planten en bloemen groeien en beestjes leven. 

Bij het inzaaien kun je meteen al bloemzaad van inheemse bloemen door het graszaad mengen. En maak paden van inheemse bodemdekkers. Een wilder grasveld betekent meer leven (biodiversiteit) in je tuin. Het scheelt een hoop gedoe want je hoeft minder vaak te maaien en kunt plantjes laten zitten tussen het gras. Zelfs een kale plek in je gazon is geen probleem, daarmee doe je bijen een plezier.

Minder maaien, meer leven

In het seizoen is maaien goed voor je gazon: doordat het gras niet te hoog groeit kan licht er nog steeds bijkomen en blijft het gras gezond. Maar voor de biodiversiteit is het beter om minder vaak te maaien: iedere keer als je maait, verdwijnen de bloemen. Planten hebben bloemen nodig om zich voort te planten en voor insecten dienen bloemen als voedsel. De insecten en de bloemzaden trekken op hun beurt weer vogels aan. Andere planten in de tuin hebben ook voordeel van bestuivende insecten en vogels die aangetrokken worden door de bloemen in het gras.

Door je gras minder vaak te maaien, wordt het gras ook langer. Mos krijgt minder kans om te groeien als de grassprieten wat langer zijn. Ook houdt lang gras meer vocht vast en is het beter bestand tegen droge periodes, waardoor het gras minder snel geel wordt en je minder vaak hoeft te sproeien. Zo bespaar je water. 

Maai minder vaak

Voor levendig gras hoef je dus niet vaak te maaien. Je kunt bijvoorbeeld kiezen voor lentebloemen in een voorjaarsweide, waarbij je tot half juli helemaal niet maait. Of je kiest ervoor de zomerbloeiers te laten staan in een zomerweide, waarbij je één keer maait eind maart en dan wacht met maaien tot half augustus. Wil je geen voorjaars- of zomerweide, maai dan alsnog niet te vaak. Ga voor een levend gazon door hoogstens één keer in de vier weken te maaien.

Maaien op hoge stand

Als je een voorjaars- of zomerweide hebt en deze eenmaal gaat maaien, houd er dan rekening mee dat het gras aardig lang is. Een kooimaaier of robotmaaier komt niet door dit gras heen. Een trimmer, benzine grasmaaier of elektrische grasmaaier kan dit over het algemeen goed aan. Ook is het slim om in twee keer te maaien: de eerste keer op hoge stand (ongeveer 2/3 van de graslengte). De tweede keer maai je op een lagere stand tot de uiteindelijk gewenste graslengte.

In normale omstandigheden kun je bij het maaien het beste een hoogte van minimaal 5-7 cm aanhouden. De ideale lengte hangt af van waar je het gazon voor gebruikt en wat de ligging is van je gazon. Als het gras in de zon ligt en er weinig op wordt gelopen, kun je beter een hoogte van 5 cm aanhouden. Ga voor 7 cm wanneer het gras iets meer moet kunnen hebben. Dit is bijvoorbeeld het geval bij looppaden, speelvelden en schaduwrijke plekken. In de zomer kun je een hoogte van 10 cm aanhouden, omdat gras tijdens droge en warme periodes minder snel groeit.

Houd in alle gevallen zelf de lengte van het gras in de gaten: op een bijzonder voedzame bodem kan het gras zo snel groeien, dat je toch een keer extra moet maaien op hoge maaistand. Zo voorkom je dat je er uiteindelijk niet meer doorheen komt. In speciale gevallen kan het zijn dat een zeis nodig is.

Sla stukjes gras over

Een andere manier om bij te dragen aan meer leven in je tuin, is door bij iedere toerbeurt een ander stukje gras over te slaan bij het maaien. Laat zo’n 30% ongemaaid: dit stukje dient als toevluchtsoord voor insecten en planten. Je kunt er ook voor kiezen om het gras alleen te maaien op de plekken waar je loopt.

Laat een beetje maaisel liggen

Heb je een kleine hoeveelheid maaisel? Dan kun je het maaisel gewoon laten liggen en het dient zo meteen als voeding voor het gras, hierdoor heb je minder mest nodig. Grote hoeveelheden maaisel kunnen het gras echter verstikken; die kun je beter op de composthoop of in de gft-bak gooien. Om diertjes de kans te geven om te vluchten kun je het maaisel beter pas een dag later weghalen. Wordt het de composthoop, meng het dan met andere organische materialen.

Met de hand of elektrisch?

Handmatig maaien is beter voor het milieu dan het gebruik van een grasmaaimachine. Is handmatig maaien niet mogelijk? Dan kun je beter een elektrische maaimachine gebruiken dan een benzinemaaier. Beide soorten maaiers kosten energie, maar een benzinemaaier veroorzaakt bovendien veel stank en lawaai.

Robotmaaier gevaarlijk voor egels

Pas op voor dieren voor je gaat maaien. Omdat egels en egelnestjes 's nachts gevaar lopen adviseert de egelbescherming om de grasmaairobot alleen overdag aan te zetten.

Graszaad of grasmat?

Kies een geschikte plaats uit voor jouw gazon. Een gezonde grasmat heeft voldoende zonlicht nodig en een luchtige, humusrijke ondergrond die (hemel)water goed kan verwerken. Onder bomen winnen onkruid en mos het door de schaduw makkelijk van je gazon; kies voor deze plekken schaduwgras dat het juist goed doet op deze plekken.

Zelf gras inzaaien

Bij de teelt van kant-en-klare graszoden worden veel water, bestrijdingsmiddelen en kunstmest gebruikt. Zelf gras zaaien is milieuvriendelijker en ook nog eens goedkoper. Je kunt het gazon inzaaien wanneer de bodemtemperatuur minimaal 10 graden is, en wanneer de buitentemperatuur onder de 25 graden is. In de praktijk betekent dit dat je kunt inzaaien tussen februari en oktober, met het voorjaar (maart/april) en vroege najaar (oktober) als beste momenten om te zaaien. Bescherm je net ingezaaide gazon wel tegen vogels, bijvoorbeeld met een vogelschriklint.

Biologische graszaadmengsels

Je kunt kiezen uit verschillende graszaadmengsels. Kies bij voorkeur voor biologisch geteelde zaden. Voor gazons waarop veel gelopen of gespeeld wordt, is sterker gras nodig dan voor een siergazon. Ook voor in de schaduw zijn er speciale grasmengsels. Krijgt het gras na verloop van tijd kale of bruine plekken, dan kun je die weer dicht laten groeien door graszaad te zaaien en er wat compost(water) over te verdelen. Je kunt ook kiezen voor graszaden waar al (inheemse) bloemenzaden doorheen zijn gemengde (bloemrijk grasland), of zelf bloemzaad voor weidebloemen zoals klaver door het graszaad mengen.

Slim water sproeien

Een gazon heeft vooral in het eerste jaar extra water nodig. Daarna zijn de wortels lang genoeg om het water in de grond te bereiken. Je hoeft de tuin dan alleen te sproeien in droge periodes.

Sproei niet 's avonds

Sproei bij voorkeur ’s ochtends vroeg als de zon nog niet fel schijnt. ’s Avonds sproeien levert een nat en dus schimmelgevoelig grasveld op. In felle zon verdampt het water te snel. Meer over watergebruik in de tuin lees je op water besparen in de tuin.

Bemesten en kalk

Het is niet altijd nodig om je gazon te bemesten, zeker niet als je maaisel regelmatig als mulch laat liggen. Wil je toch bemesten, kies dan voor organische meststoffen (compost en dierlijke mest) in plaats van kunstmest. Strooi de compost in een dun laagje uit over het gazon. Gebruik niet te veel mest. Overtollige mest verontreinigt de bodem en het grond- en oppervlaktewater. Organische mest geeft zijn voedingsstoffen langzaam af aan de bodem, waardoor ze minder snel in het grondwater terechtkomen. Er bestaan ook speciale gazonmestmengsels met zo’n werking; daarin worden echter soms bestrijdingsmiddelen verwerkt. Grasmengsels met bestrijdingsmiddelen kun je beter niet kiezen. 

Voorkom onkruid en mos

Gaatjes prikken in het gras

Je kunt het gras ‘verluchten’ door met een riek of prikrol gaten in de bovenlaag te prikken. Zo verbetert de lucht- en waterhuishouding rond de wortels. Ook verticuteren kan helpen: dat is het verwijderen van mos en afgestorven grasresten. Hiervoor zijn speciale verticuteerharken te huur, leen of koop.

Zuurgraad op peil

Het is normaal om na de winter een beetje mosvorming in je gazon te hebben. Een deel hiervan verdwijnt vanzelf door de lente- en zomerzon. Je voorkomt mosvorming behalve door doorluchting en zon, door de bodem minder zuur te maken met kalk.

Toch last van onkruid?

Als je last hebt van bepaalde soorten planten, dan kun je deze met de hand verwijderen. Mos en onkruid gedijen slecht in een dichte grasmat. Maai je gras daarom niet te kort (zeker niet voor de winter) en zorg dat je de bodem luchtig houdt. In een luchtige bodem groeien de graswortels beter en groeit mos minder goed.

Meer informatie

Je vind nog veel meer informatie over tuinieren zonder chemische bestrijdingsmiddelen op het breed gedragen informatieplatform OnkruidVergaat.nl en Delevendetuin.nl. Of kijk op de site voor natuurlijk tuinieren van de Avvn.nl.