Nog voor hij in je huis ligt, is de meeste milieubelasting van een nieuwe vloer al ontstaan. Er is energie uit fossiele brandstoffen nodig voor het winnen en bewerken van grondstoffen en voor het vervoer. Andere milieugevolgen hangen af van het materiaal (grondstof) van de vloer. Bijvoorbeeld aantasting van het landschap, bedreiging van de natuur en bodem- en luchtvervuiling. Daarnaast kan de manier waarop je je vloer onderhoudt milieugevolgen hebben.

Het is niet mogelijk om één vloerbedekking aan te wijzen als de milieuvriendelijkste soort. Vloeren van hernieuwbaar natuurlijk materiaal (biobased), zoals hout of bamboe afkomstig uit duurzaam beheerde bossen en linoleum, zijn vaak een duurzame keus. De laagste milieubelasting ontstaat als de volledige levensduur benut wordt. Dat doe je door de juiste vloerbedekking op de juiste plek te kiezen, bijvoorbeeld een vocht- en vlekbestendige vloer in de keuken en de vloer niet voortijdig vervangt.

Tips voor vloerbedekking

Vloer zo lang mogelijk gebruiken

Zo lang mogelijk doen met de vloer is het beste voor het milieu. De grootste winst voor het milieu ontstaat als je een vloerbedekking pas vervangt als het echt nodig is. Vervang je voor die tijd, dan vergt dat onnodig snel weer materiaal en de bijbehorende milieubelasting van grondstofwinning, -bewerking en transport.

Geschikte vloer

Let bij de keuze uit verschillende soorten vloeren dus vooral op, dat een vloermateriaal geschikt is voor de plek waar je die wilt leggen. Moet het bijvoorbeeld bestand zijn tegen vlekken of vocht, wil je het met vloerverwarming combineren, is een isolerende ondervloer nodig? Vraag advies aan de leverancier.

Ook PIT-symbolen helpen je een vloerbedekking te kiezen met de juiste eigenschappen. Je vindt ze vaak op de rug van tapijt, zeil en linoleum. PIT staat voor Product Informatie Tapijt, dat objectieve productinformatie geeft voor de Nederlandse markt.

Goede ondervloer: halve werk

Een goede ondergrond maakt dat je vloerbedekking langer mee gaat. Vooral bij dunne of flexibele vloerbedekking zoals tapijt of zeil is het belangrijk dat de ondergrond goed vlak is. Egaliseer eventueel de ondergrond voordat je een ondervloer en vloerbedekking legt.

Zorg verder voor een goede ondervloer. De extra milieubelasting hiervan is laag en het voordeel groot, omdat het de levensduur van de vloer(bedekking) verlengt. Kies een ondervloer die bij je situatie past. Een goede ondervloer zorgt dat je vloerverwarming optimaal werkt, dat jij en je buren minder geluid ervaren en dat je vloerbedekking beter beschermd is tegen vocht.

Leg een vloer bij voorkeur zonder lijm ('zwevend'); dan kun je deze bij verhuizing meenemen, een tweede leven geven of goed recyclen. Bovendien kan de lijm schadelijk zijn voor het milieu. Overweeg bij vloeren die verlijmd moeten worden, om deze te laten leggen door een specialist.

Vloerverwarming en vloerbedekking

Combineer vloerverwarming met een vloer(bedekking) die de warmte goed doorlaat en geleidt. Let daarbij op de symbolen die iets zeggen over de Rd of R-waarde en kies een Rd van maximaal 0,15 m2 K/W. Hoe lager de Rd-waarde, hoe beter het materiaal warmte doorlaat. Linoleum, pvc-stroken, de meeste houten- of parketvloeren en steen zijn goed te combineren met vloerverwarming.

Onderstaande PIT-symbolen kom je tegen op vloerbedekking. Het linker logo (drie zwarte pijlen op een wit vlak, boven een witte kringellijn op zwart) geeft aan dat de vloer geschikt is voor vloerverwarming. Het middelste logo met de R en een bijbehorend cijfer zegt iets over de hoeveelheid warmteweerstand (een laag cijfer is beter). Het rechterlogo met de λ en een bijbehorend cijfer zegt iets over de warmtegeleiding (een laag cijfer is beter).

Let er bij een houten vloer op dat deze een R-waarde heeft die kleiner is dan 0,15 m2 K/W. Vooral vast verlijmde parketvloeren zijn geschikt voor vloerverwarming. Voor zwevend gelegde planken en dikke massieve planken geldt dit minder, omdat het een laag rendement oplevert.

Check ook de verwachte levensduur van de vloerverwarming. Het is belangrijk om te weten wanneer de vloerverwarming aan vernieuwing toe is. Past dit bij de vloer die je legt? Een stenen vloer gaat bijvoorbeeld lang mee en kun je niet eenvoudig opnieuw leggen als je vloerverwarming moet worden gerepareerd of vervangen.

Onderhoud en reserve

Houd na het leggen van de vloer(bedekking) altijd wat tegels of vloerdelen achter de hand voor reparaties. Onderhoud je vloer regelmatig om de levensduur te verlengen en gebruik onderhoudsmiddelen zonder oplosmiddelen (vanwege het vrijkomen van vluchtige organische stoffen, of VOS).

Slijtage en schade aan de vloer beperk je door pantoffels te dragen. Harde vloeren kun je ook beschermen met bijvoorbeeld matten, bureaustoelmatten en viltjes.

Hout, laminaat en bamboe

Van de vloeren op basis van hout, heeft een vloer van massief hout de meeste milieuvoordelen. Hij gaat langer mee dan laminaat of lamelparket, omdat je massief hout vele keren kunt schuren. Verder vergt de productie van een massief houten vloer weinig bewerking. Het kost dus weinig productie-energie ten opzichte van lamelparket en laminaat. Ook bamboe of kurk met FSC-keurmerk is een goede keuze.

Een massief houten vloer die zwevend gelegd is, is goed tweedehands te gebruiken. Massief hout is ook beter te recyclen dan de andere vloeren op basis van hout, omdat in laminaat en lamelparket lijm zit. Let op: een massief houten vloer combineert minder goed met vloerverwarming omdat deze minder goed warmte doorlaat.

Kies altijd voor een vloer op basis van gecertificeerd hout uit afkomstig uit duurzaam beheerd bos: FSC of PEFC. Dat geldt niet alleen voor een massief houten vloer, maar ook bij (samengesteld) parket. Tropisch hout is voor een vloer niet nodig, hout uit Europese bossen (zoals eikenhout) biedt ook goede kwaliteit.

Afwerking en onderhoud houten vloer

Kies voor de afwerking en het onderhoud het liefst een watergedragen olie, was of lak. Varianten met oplosmiddel bevatten vluchtige organische stoffen, (VOS) deze dragen bij aan smog en hebben nadelen voor je gezondheid. Bij gebruik van middelen met VOS moet je een maand lang extra ventileren.

Tapijt

Voor tapijt zijn er uiteenlopende materialen beschikbaar. De belangrijkste zijn synthetisch materiaal (nieuw kunststof of R-pet) en natuurlijke materialen als vlas, katoen en wol. Groot voordeel van natuurlijke vezels is dat ze biologisch afbreekbaar zijn. Ze zorgen dus niet voor microplasticvervuiling in water en lucht.

Er zijn ook nadelen: voor de productie van natuurlijke vezels zijn bijvoorbeeld land, en water nodig. Hierdoor hebben deze hernieuwbare producten toch een hoge milieubelasting. Dat geldt vooral voor wol en in mindere mate ook voor katoen. Een tapijt van wol is in het gebruik vergelijkbaar met plantaardige vezels en kunstvezels, maar de productie van wol zorgt voor meer milieubelasting dan kunstvezel- en plantaardige vezeltapijten.

Linoleum, zeil en pvc

Het verschil tussen linoleum, kurk en zeil is de grondstof: linoleum en kurk zijn 'biobased' en zeil (of vinyl) van kunststof (pvc) zijn 'petrobased'. Voor het telen van plantaardig materiaal is veel ruimte nodig en spelen andere milieugevolgen van landbouw een rol. Groot voordeel is dat plantaardige materialen, als ze duurzaam worden verbouwd, hernieuwbaar zijn en dus nooit opraken. Kunststof wordt gemaakt van aardolie, dat een keer opraakt en energie kost om te verwerken. Linoleum of kurk met milieukeurmerk is daarom een betere keus dan kunststof.

Ook kun je letten op andere voor- en nadelen. Pvc-stroken en linoleum lenen zich goed voor combinatie met vloerverwarming. Zeil kan beter tegen vocht (en schoonmaken) dan linoleum. Voordeel van linoleum is dat het ook nog een opknapbeurt kan krijgen met licht schuren en linoleumverf. Ook de levensduur van kurk kun je verlengen met een nieuwe laagje verf. Je hoeft het dus niet altijd te vervangen als je alleen op zoek bent naar een nieuwe look.

Steen, beton en tegels

Heb je vloerverwarming, dan is een stenen (tegels) of betonnen vloerbedekking voor jouw woning waarschijnlijk erg geschikt. Stenen en betonnen (gegoten of met cementgebonden tegels) vloeren gaan relatief lang mee. Daar staat tegenover dat een stenen of betonnen vloer relatief veel energie kost bij winning van de grondstoffen, productie en transport. Dit effect is het grootst bij natuurstenen vloeren, (zoals graniet, marmer, of leisteen uit Zuid-Europa en Azië). Een milieukeurmerk helpt je om de meest milieuvriendelijke keus te maken bij een stenen of betonnen vloer. Ook voor tegellijm zijn er milieukeurmerken. 

Wegdoen: apart inleveren of tweede leven

Je doet het milieu een plezier als je houten vloeren - als de kwaliteit het nog toelaat - tweedehands aanbiedt. Ook andere materialen zoals tapijt(tegels), zeil en laminaat zijn soms geschikt voor hergebruik.

Apart inleveren voor recycling of verbranding

Kan je oude vloerbedekking geen tweede leven krijgen, lever het dan in bij de milieustraat van de gemeente. Houten vloerdelen zijn recyclebaar. De meeste andere vloermaterialen niet, omdat er bijvoorbeeld lijm en kunststof in verwerkt is. Die gaan naar de afval-energiecentrale; eventuele schadelijke stoffen die dan vrijkomen, worden gefilterd.