Van geen enkele verf valt te zeggen dat die in alle toepassingen een milieuvriendelijke keuze is. Zeker is wel dat de milieubelasting van verf het laagste is als je er minder van nodig hebt en de verflaag zo lang mogelijk meegaat. Daar kun je voor zorgen door de juiste verf voor de klus te kiezen, de ondergrond goed voor te behandelen en verflagen tijdig te onderhouden. 

Tips voor verf kiezen

Goed dekkende verf voorkomt teleurstelling

De dekkingsgraad van verf herken je aan het 'aantal m2 per liter' dat op de verpakking is vermeld. Hoe hoger dat getal, des te beter de dekking. Van verf met een hoge dekkingsgraad hoef je minder lagen aan te brengen voor een mooi egaal dekkend resultaat. Dit is vooral belangrijk als je een donkere kleur wilt overschilderen met een lichte.

Goedkope verven dekken vaak minder goed, waardoor je meer verf nodig hebt en waarschijnlijk ook langer over je verfklus doet. Het loont zeker om voor het kopen verschillende merken te vergelijken. Op basis van de dekkingsgraad kun je ook goed uitrekenen hoeveel verf je nodig gaat hebben.

Verf hecht beter op een goede ondergrond

Kies een verf die past bij de ondergrond die je gaat schilderen. Maak de ondergrond schoon en glad en repareer eventuele schade en oneffenheden. Dan hecht de verf beter en blijft het resultaat langer mooi. Dat voorkomt dat je snel opnieuw moet schilderen. Bovendien komen er zo minder microplastics vrij, omdat de verf minder hard slijt.

Voorbehandeling

Ondergronden die niet eerder geverfd zijn of op een andere manier behandeld, hebben een voorbehandeling nodig. Dat geldt ook als je de oude verflaag volledig hebt verwijderd. Afhankelijk van het soort ondergrond zijn daar verschillende producten voor: voorstrijk, grondverf, fixeer of primer. Vraag in de winkel welke voorbehandeling het beste past bij de ondergrond en de verf die je wilt gaan gebruiken.

Andere toepassing? Andere verfsoort!

De plek of het voorwerp waar je de verf voor wilt gebruiken, bepaalt welke verf je nodig hebt. Vernis, lak en beits gebruik je voor hout en voor muren en plafonds zijn er bijvoorbeeld latex en muurverf. Dan zijn er ook nog verven met speciale extra eigenschappen, afhankelijk van de ruimte die je wilt verven. Kies bij voorkeur een verf op waterbasis, die bevat minder stoffen die schadelijk zijn voor het milieu en je gezondheid. De verfwinkel kan je adviseren over de juiste verf voor jouw klus.

Vochtbestendige verf voor vochtige ruimtes

In een badkamer of douchecel en in kamers die moeilijk te ventileren zijn, is het handig om speciale vochtbestendige muur- en plafondverf te kiezen. Als schimmel ondanks vochtbestendige verf steeds terugkomt, kun je ook kiezen voor schimmelwerende verf. Neem zeker niet zomaar een latex of natuurverf, want die zijn gevoelig voor schimmelvorming. Verwijder bestaande schimmel goed voordat je de verf aanbrengt. Lees op de pagina's over Ventilatie hoe je de ventilatie in een badkamer of keuken verbetert zodat je minder kans hebt op schimmel en geen schimmelwerende verf nodig hebt.

Schrobvaste verf voor kinderkamer of keuken

Is het belangrijk dat je een muur goed kunt schoonmaken? Kijk dan op de verpakking naar de schrobvastheid (in 5 klassen): klasse 1 is het meest schrobvast en dus goed schoon te maken, klasse 5 kan niet eens tegen een natte doek. Kalkverf en minerale verf zijn nooit goed schoon te maken. Latex en natuurverf zijn doorgaans beter bestand tegen schoonmaken, maar die hebben sneller last van schimmel en verkleuring.

Buitenschilderwerk

Ga je houten deuren, ramen of kozijnen schilderen die naar buiten leiden, let dan op de vochtdoorlatendheid van de verf. De verf aan de binnenkant moet namelijk minder vochtdoorlatend zijn, dan die aan de buitenkant. Dit voorkomt dat vocht uit de woning in het hout trekt, en het er aan de buitenkant niet uit kan.

Is dit verschil er niet (of verkeerd om) dan ontstaan vochtproblemen in het hout. Gevolg kan zijn dat dan de verflaag aan de buitenkant loslaat. Vergeet ook niet de boven- en onderkant van deuren en ramen te schilderen.

Hoeveel vocht een verf doorlaat (ook dampopenheid genoemd), hangt af van de concentratie oplosmiddel (zoals terpentine, maar ook water): meer oplosmiddel betekent minder vochtdoorlatend. Aan de binnenzijde van deur of kozijn hoort dus een verf die meer oplosmiddel bevat, dan de verf die je gebruikt aan de buitenzijde.

Verf in lichte kleuren is beter bestand tegen invloed van de zon. Kies dus bij voorkeur voor lichte kleuren voor buitenschilderwerk, in ieder geval voor kozijnen, deuren en gevelbekleding die aan de zonkant zitten. Met lichte kleuren gaat je schilderwerk langer mee, dat scheelt werk voor jezelf, maar is ook goed voor je portemonnee en het milieu.

De stoffen in verf kunnen schadelijk zijn voor het milieu en je gezondheid. Naast het kiezen van de juiste verf, kun je die schade ook verminderen door de verf op de juiste manier te gebruiken en goed weg te gooien.

Oplosmiddelen en drijfgassen

Oplosmiddel maakt verf vloeibaar (en dus smeerbaar) en zorgt dat de verf niet te snel droogt. Water is bijvoorbeeld een oplosmiddel, maar er zijn ook organische verbindingen zoals terpentine die als oplosmiddel worden gebruikt. Oplosmiddelen verdampen tijdens en na het verven, bij de organische verbindingen komen daar dan vluchtige organische stoffen (VOS) bij vrij. De dampen van VOS zijn schadelijk voor je gezondheid en voor het milieu.

Let bij het kiezen van verf dus op de hoeveelheid en het soort oplosmiddel. Vermijd verf met veel organische oplosmiddelen: kies matte muurverf die niet meer dan 10 gram VOS per liter bevat, glanzende muurverf met maximaal 40 gram VOS per liter, en hout- en metaalverf met maximaal 80 gram VOS per liter. Gebruik altijd verf die bedoeld is voor gebruik door consumenten; de stoffen in industriële verf kunnen schadelijk zijn voor je gezondheid. Gebruik je verf uit een spuitbus, let dan op dat die niet de drijfgassen propaan, (iso-)butaan of lachgas bevat.

Verf met water in plaats van organische oplosmiddelen is doorgaans minder schadelijk voor milieu en gezondheid. Watergedragen verf kan overigens even goed wel andere schadelijke stoffen bevatten, zoals chemische conserveermiddelen.

Bindmiddel

Het bindmiddel is de basis van de verf, die zorgt dat de verschillende ingrediënten van de verf samen een geheel blijven vormen. Het bindmiddel bepaalt hoe goed de verflaag bestand is tegen weer en wind. Verf heeft dus bindmiddel nodig, maar bindmiddelen bevatten ook vaak microplastics.

Twee bekende bindmiddelen zijn alkydhars (in alkydverf) en acrylaathars (in acrylverf). Alkydverf moet doorgaans met organische oplosmiddelen worden verdund en acrylverf is meestal watergedragen. Het ene bindmiddel is niet milieuvriendelijker dan het andere, welk de optimale keuze is ligt aan de toepassing: klopt het type verf bij de ondergrond dan zal hij langer meegaan.

Kleurstoffen

De kleurstof bepaalt de kleur en de dekkingskracht van je verf. Verfkleurstof is bijna altijd gemaakt met titaniumoxide en daarvoor wordt een erts genaamd ilmeniet gebruikt. De winning van dit erts gebeurt in mijnen; dat kost veel energie uit fossiele brandstoffen en tast het landschap aan. Hoe meer titaniumoxide in een verf, des te groter de gevolgen voor het milieu.

Biobased verf

Bestanddelen van verf, zoals bindmiddelen en oplosmiddelen, kunnen gemaakt zijn van fossiele grondstoffen (aardolie) of biobased grondstoffen (bijvoorbeeld koolzaad, lijnzaad en soja). Traditioneel werd verf op basis van fossiele grondstoffen gemaakt, maar de laatste jaren is het gebruik van biobased grondstoffen in een stroomversnelling terecht gekomen. In de winkel kun je daarom nu 'biobased' verf kopen, dit is verf die deels met biobased grondstoffen is gemaakt. Verf op basis van 100% biobased grondstoffen is technisch nog niet mogelijk. Na de chemische verwerking van de grondstoffen zijn de biobased en petrobased verven chemisch heel vergelijkbaar.

Voor- en nadelen biobased

Biobased verf heeft drie potentiële milieuvoordelen ten opzichte van petrobased verf: er komen minder broeikasgassen vrij bij de productie, er zijn minder VOS nodig en voor biobased verven zijn hernieuwbare grondstoffen gebruikt; dit is een milieuvoordeel mits ze duurzaam zijn geproduceerd. Hier staan ook potentiële nadelen tegenover die horen bij de teelt van deze grondstoffen zoals het landgebruik en pesticidegebruik. Die nadelen gelden niet als de biobased grondstoffen restproducten zijn. Ook bevatten biobased verven niet per se minder microplastics of andere chemicaliën zoals conserveringsmiddel. Heeft biobased verf je voorkeur en wil je zeker zijn dat er biobased grondstoffen zijn gebruikt? Deze is herkenbaar aan het TüV OK biobased keurmerk, waarbij onderscheid wordt gemaakt tussen verschillende aandelen aan biobased grondstoffen. Dit keurmerk zegt alleen niets over of de grondstoffen duurzaam zijn geproduceerd. 

Minerale verf

Minerale verven zijn verven die voor het grootste deel bestaan uit minerale grondstoffen en geen VOS of fossiele grondstoffen bevatten. Voorbeelden van minerale verven zijn (de meeste) silicaatverven, leemverf en kalkverf. Het is aannemelijk dat deze verven een goede keuze zijn voor het milieu, maar er zijn onvoldoende onderzoeken beschikbaar om te kunnen zeggen of ze altijd milieuvriendelijker zijn dan andere verven.

Microplastics

In verf kunnen microplastics voorkomen. Op het etiket kun je microplastics herkennen aan de afkortingen PE, PET of HDPE, maar fabrikanten zijn niet verplicht dit te vermelden. Wanneer microplastics vrijkomen – bijvoorbeeld door schuren of slijtage - dan dragen ze bij aan de vervuiling van zee en land.

Je kunt het vrijkomen van microplastics uit verf beperken door te kiezen voor kwalitatief goede verf. Ook de andere tips voor verf helpen hierbij; de aangebrachte verf gaat dan langer mee. Volg altijd de gebruiksaanwijzing op de verpakking op en spoel nooit je kwast of verfbak uit in de gootsteen.

Natuurverf

Natuurverf is (deels) geproduceerd op basis van natuurlijke grondstoffen. Dat betekent niet dat het geen ingrediënten op basis van aardolie bevat, maar het betreft in ieder geval een kleiner aandeel. De naam ‘natuurverf’ wordt gebruikt voor verf in allerlei verschillende samenstellingen en geeft geen garantie dat er geen microplastics of andere schadelijke bestanddelen in zitten. Daarom is niet te zeggen of natuurverf beter is voor het milieu.