Asbest is onder andere verwerkt in golfplaten (op schuurtjes of een aanbouw), afvoerbuizen en schoorstenen. Maar het kan ook in ander materiaal zitten, zoals plafondplaten, vensterbanken, vloerzeil en de kit van kozijnen. Of in losse spullen, zoals oude warmhoudplaatjes en bloembakken. Zolang asbest goed in ander materiaal vastzit, is er niet veel aan de hand en kun je het rustig laten zitten. Maar als je erin gaat breken, boren of zagen, komen er kankerverwekkende vezels vrij. Vooral in huis is dat onwenselijk: het asbest kan daar lang aanwezig blijven waardoor het risico op inademen groot is.

Asbestdaken raken door weer en wind beschadigd, waardoor er kankerverwekkende vezels in de lucht en grond terechtkomen.

Tips voor omgaan met asbest

Asbest en risico voor gezondheid

Asbest bestaat uit heel kleine vezeltjes die je met het blote oog niet kunt zien. Als je ze inademt, kunnen ze na lange tijd kanker in je longen, longvlies of buikvlies veroorzaken. In de buitenlucht zitten kleine hoeveelheden asbestvezels: je ademt dus elke dag een klein beetje asbest in. Het risico op kanker hangt af van de totale hoeveelheid asbest die je tijdens je leven inademt. De Gezondheidsraad schatte in 2010 dat in Nederland jaarlijks zo'n 1.300 mensen overlijden aan een ziekte door asbest.

Vooral mensen die door hun werk veel en langdurig met asbest hebben gewerkt en die veel asbestvezels hebben ingeademd, lopen een risico op asbestkanker. Voor de meeste mensen is het risico gelukkig heel klein. Je hoeft je daarom niet meteen zorgen te maken wanneer je ooit een keer in aanraking bent gekomen met asbest.

Toch is het verstandig om voorzichtig te zijn met asbest en jezelf en anderen niet onnodig aan asbest bloot te stellen. Wees vooral voorzichtig met asbest in huis, omdat de vezels daar lang kunnen blijven hangen en telkens opwaaien als je rondloopt, stoft of het raam openzet. In Asbest en risico's voor de gezondheid van het RIVM (pdf) zie je hoe klein of groot jouw risico is.

Asbest sinds 1993 verboden

Vanaf eind jaren 70 is het gebruik van asbest geleidelijk teruggedrongen. Vanaf 1983 mocht er bijvoorbeeld geen vloerzeil met asbest meer verkocht worden. Sinds 1993 is het gebruik van asbest in Nederland grotendeels verboden. Vanaf 2005 is er een totaalverbod op gebruik (in nieuwe producten) en hergebruik. Maar in oudere woningen of oude spullen zoals een warmhoudplaatje of bloembak, kan nog wel asbest aanwezig zijn.

Hoe kun je asbest herkennen?

Asbest is lastig te herkennen. Asbest zelf is wit, blauw of bruin, maar het materiaal waarin het verwerkt is, kan allerlei kleuren hebben. De kleur van het materiaal zegt dus niets. Alle asbesthoudende producten hebben een vezelige structuur, maar dat is vaak moeilijk te zien, vooral als het asbest in ander materiaal is verwerkt.

De leeftijd van het materiaal zegt wel iets over of er asbest in kan zitten of niet. Producten met ‘los’ (niet-hechtgebonden) asbest (zoals de onderlaag van vloerzeil, isolatiekoord en zachtboard platen) mochten vanaf 1983 niet meer verkocht worden. Hechtgebonden asbest (golfplaten, harde plafondplaten) is vanaf 1993 verboden.

Wil je weten waar in huis allemaal asbest kan zitten? Check de foto's, plaatjes en lijst op asbest in en om het huis.

Weten waar het zit? Laat een asbestinventarisatie doen

De verkoper of verhuurder van jouw huis kan misschien vertellen of er asbest aanwezig is. Maar of het inderdaad ergens in zit, kun je alleen onder een microscoop zien. Ga je klussen of verbouwen in een huis van voor 1994? Of wil je 'gewoon' weten of er asbest in jouw huis zit? Dan kun je een onderzoek laten doen. Dit heet: een asbest-inventarisatie. Een gecertificeerd bedrijf kijkt dan waar mogelijk asbest zit en stuurt als het nodig is stukjes materiaal op naar het laboratorium. Het onderzoek kost geld. Bedrijven vind je via Ascert.nl.

Wil je zelf alvast een indruk waar in jouw huis asbest kan zitten? Kijk op asbest in en om het huis. Daar lees je ook meer over de inventarisatie.

Hechtgebonden en niet-hechtgebonden asbest

Asbest werd op twee manieren gebruikt: hechtgebonden en niet-hechtgebonden.

Hechtgebonden asbestvezels zitten vast in een ander materiaal, meestal cement. Voorbeelden zijn golfplaten, eterniet wandplaten, bloembakken en buizen voor riool, gas en waterleiding. Als hechtgebonden asbest niet beschadigd is, levert het weinig gevaar op voor de gezondheid. Je kunt het dan prima laten zitten, zolang je het niet beschadigt. Er is een uitzondering voor daken met asbest: die verweren (beschadigen) door weer, wind en mos.

Niet-hechtgebonden asbestvezels zijn niet in een ander materiaal vastgezet. Hierdoor kunnen de asbestvezels makkelijker vrijkomen. Het is bijvoorbeeld toegepast in de onderlaag van vloerzeil, brandwerende kleding, kit (bijvoorbeeld bij kozijnen), afdichtingskoord, zachtboard platen en als spuitasbest. Zit dit asbest in ruimtes waar je komt, laat het dan afdekken of weghalen. Vloerzeil kun je (laten) verwijderen, maar je kunt er ook andere vloerbedekking overheen leggen. Lees meer over vloerzeil met asbest.

Ga je klussen of verbouwen in een huis van vóór 1994? Dan is het verstandig om een asbestinventarisatie te laten doen. Zo’n onderzoek laat zien waar in huis asbest zit of kan zitten. Lees meer op asbest in en om het huis.

Eigenaar of verhuurder is verantwoordelijk

Als huiseigenaar ben je verantwoordelijk voor het asbest en mag je zelf bepalen of je het asbest uit je woning laat verwijderen. Er zijn 2 uitzonderingen. Als er sprake is van een gevaarlijke situatie, móét je het asbest (laten) verwijderen. En zit er asbest in je dak en is dat in slechte staat? Dan kan de gemeente eisen dat het dak verwijderd wordt. Lees meer over het verwijderen op asbestdaken.

Huurwoning: verhuurder verantwoordelijk

Asbesthoudende materialen die je als huurder hebt aangebracht, moet je zelf (laten) verwijderen. Als je het asbesthoudende materiaal hebt overgenomen van de vorige huurder, is de verhuurder verantwoordelijk voor het materiaal.

Als huurder kun je de verhuurder vragen om asbest of een astbestdak te verwijderen. Als het om onbeschadigd hechtgebonden asbest gaat, is de verhuurder dit niet verplicht. De GGD of de gemeente kunnen bemiddelen.

Meer informatie

• Vragen over asbest in en om jouw huis? Neem contact op jouw gemeente.
• Op Informatiepunt leefomgeving vind je meer informatie over asbest.
• Meer lezen over asbest en gezondheid? Kijk op de website van de GGD in jouw regio of RIVM.