Het houden van koeien voor melk brengt, net als het houden van dieren voor vlees, milieuproblemen met zich mee. De klimaatbelasting van kaas is ongeveer even hoog als die van kip en varkensvlees. Deze hoge klimaatbelasting komt doordat koeien bij hun spijsvertering het sterke broeikasgas methaan uitstoten. Ook bij de productie van veevoer en uit de mest komen broeikasgassen vrij. 

Wil je je klimaatimpact verlagen en eet je minder vlees? Dan heeft het weinig zin om vlees te vervangen door kaas (behalve bij rundvlees). Je kan dan beter voor een plantaardig alternatief kiezen.  

Tips alternatieven voor zuivel

Milieuvriendelijke alternatieven voor zuivel

Je vermindert de milieubelasting van zuivel het meest door minder melk en melkproducten te kopen. Vervang zuivel bijvoorbeeld door plantaardige alternatieven. 

Plantaardig belast milieu minder

Vervang zuivel voor plantaardige producten. Plantaardige melk en yoghurt op basis van soja, haver of erwten veroorzaakt minder milieubelasting. De productie van deze plantaardige producten kost veel minder energie, water, land en grondstoffen dan de productie van koemelk. De klimaatimpact van plantaardige zuivelalternatieven is 2,5 á 3 keer lager dan de impact van koemelk. Een plantaardige melkvervanger verrijkt met calcium en vitamine B12 is een volwaardige vervanger van koemelk.

Kaas: geen milieuvriendelijk vleesalternatief

Kaas heeft een relatief grote milieu-impact en is daarom geen goede vleesvervanger. De klimaatbelasting van kaas is vergelijkbaar met de impact van kip of varkensvlees. Land- en watergebruik van kaas zijn wat lager dan bij de productie van vleessoorten, maar andere milieubelasting is weer wat hoger. Bovendien zit in kaas weinig ijzer en veel verzadigd vet. Daarom is het ook voor je gezondheid geen volwaardige vervanger.  

Voor het maken van 1 kilogram kaas is zo’n 10 liter melk nodig, afhankelijk van type en leeftijd van de kaas. Hoe ouder of harder de kaas, hoe meer melk er nodig is voor 1 kilo eindproduct. Hierdoor is de milieubelasting van oude kaas hoger dan die van roomkaas of jonge kaas. Geitenkaas is milieuvriendelijker dan kaas van koemelk. Buffelmozzarella belast het milieu juist weer wat meer dan mozzarella van koemelk. 

Veganistische kaas

Over de milieu-impact van veganistische kazen is nog weinig bekend. Daarom is het nog niet mogelijk om te zeggen dat ze een milieuvriendelijk alternatief zijn. Veel plantaardige variaties op vlees en zuivel bevatten soja en palmolie. Bij deze tropische producten bestaat het risico op ontbossing. Het is dus belangrijk dat soja en palmolie duurzaam zijn geteeld. Veel fabrikanten geven informatie over de herkomst van deze risico-ingrediënten, soms met een keurmerk. 

Keurmerken voor zuivel

Drink je melk van de koe en wil je weten wat voor leven de koe heeft gehad? Let dan op het keurmerk van de melk. Let vooral op Topkeurmerken: deze zijn betrouwbaar en transparant en het meest ambitieus op milieu en/of dierenwelzijn. Melkkoeien voor biologische zuivel (met het Europese keurmerk voor biologische landbouw, het groene blaadje of EKO of Demeter) hebben altijd toegang tot een buitenverblijf en lopen vaak in de wei. Zuivelproducten met dit keurmerk zijn geproduceerd zonder kunstmest en chemische bestrijdingsmiddelen.

Kijk voor meer informatie over deze en andere keurmerken in de Keurmerkenwijzer.

Zuivel en dierenwelzijn

Sommige mensen zijn kritisch op de intensieve melkveehouderij vanuit het oogpunt van dierenwelzijn. Een melkkoe krijgt ongeveer jaarlijks een kalf zodat zij melk kan blijven geven. Het pasgeboren kalfje wordt bij de moederkoe weggehaald en krijgt kunstmelk. De melk van de moederkoe wordt gebruikt voor menselijke consumptie. Een deel van de vrouwelijke kalveren wordt gehouden als toekomstige melkkoe. De rest van de vrouwelijke kalveren wordt samen met de mannelijke kalveren na ongeveer 14 dagen opgehaald van het melkveebedrijf en dan naar een vleeskalverhouderij (mestkalverij) gebracht. Daar worden zij opgefokt voor de productie van kalfsvlees waarbij zij op een leeftijd van 6-12 maanden worden geslacht. 

Voorkom verspilling van zuivel

We eten en drinken in Nederland veel zuivel, maar verspillen helaas ook veel. Van alle zuiveldranken die we kopen verspillen we een kwart. Naast minder zuivel eten en drinken, is ook minder zuivel verspillen goed voor het milieu. Gebruik daarom de volgende tips: 

Meer informatie

• Voor informatie over zuivel of andere voedingsmiddelen kun je terecht bij het Voedingscentrum.
• Kijk voor feitjes over en recepten met zuivel op Zuivel Online, van de Nederlandse Zuivelorganisatie.