Natuurlijke isolatiematerialen zijn gemaakt van biobased, hernieuwbare grondstoffen. Bijvoorbeeld van vlas, hennep, katoen of schapenwol. Een aantal van die materialen zijn beter voor het milieu dan de meeste materialen van mineralen of aardolie. Als ze goed zijn toegepast gaan ze ook even lang mee en zijn ze niet brandgevaarlijker.

Maar niet voor alle natuurlijke isolatiematerialen geldt dat ze de beste of betere keuze zijn. Ook van natuurlijke (biobased) materialen is de milieubelasting namelijk niet nul: tijdens productie van grondstoffen, productie en transport komen soms in verhouding veel milieubelastende stoffen vrij. En ze bevatten soms toevoegingen die milieubelastend, niet-natuurlijk of slecht recyclebaar zijn. Daardoor zijn ze niet altijd op alle milieu-aspecten beter dan isolatiematerialen op minerale of aardoliebasis. Meer weten over de milieuscores van een aantal materialen? Kijk bij Milieuscores: beter dan gemiddeld of afrader?

Schapenwol is zelfs een afrader als isolatiemateriaal, doordat schapen veel broeikasgassen uitstoten en stikstof produceren (via de mest). 

Dát je isoleert, is veel belangrijker dan met welk materiaal je dat doet. Door te isoleren bespaar je namelijk veel energie, wat goed is voor het klimaat. Verder is het erg belangrijk dat je kiest voor een hoge isolatiewaarde (Rd) en dat je het materiaal goed aanbrengt, zodat het lang meegaat.

De productie (en afvalverwerking) van isolatiematerialen vormt maar een klein deel van de milieu-invloed van woningbouw. Immers: isolatiemateriaal is minder dan 1 procent van de massa van de woning. Dat is erg weinig, als je bedenkt dat in een goed tot zeer goed geïsoleerd huis maar liefst een derde tot de helft van het volume van de constructie uit isolatiemateriaal bestaat. In feite is isolatiemateriaal vooral verpakte lucht. Daarom zijn in een milieubeoordeling de isolatiewaarde en levensduur van het materiaal het belangrijkst.

Er wordt wel gezegd dat natuurlijke isolatiematerialen minder schadelijke stoffen bevatten en daardoor beter zijn voor de gezondheid. Gelukkig zitten isolatiematerialen (zolang je huis niet in brand vliegt) netjes ingepakt in de constructie. Daar vormen ze geen gezondheidsrisico.

Alleen bij het aanbrengen of verwijderen van isolatiemateriaal is het belangrijk om alle veiligheidsvoorschriften uit de gebruiksaanwijzing heel goed op te volgen. Ga je zelf aan de slag met glaswol of steenwol? Of maak je naden en kieren dicht met purschuim uit een spuitbus? Dan moet je beschermende kleding, een mondkapje en handschoenen dragen, zodat je huid en longen niet in aanraking komen met schadelijke vezels, stof of dampen.

Maar als het isolatiemateriaal eenmaal is aangebracht (en afgetimmerd), dan vormt het geen meer risico voor de gezondheid.

Er is een paar jaar geleden wel veel te doen geweest over gezondheidsklachten na het aanbrengen van vloerisolatie met gespoten PUR schuim. Lees hierover meer bij PUR en gezondheid.

Mensen moeten ademen, isolatiematerialen niet. Leveranciers zeggen vaak dat natuurlijke materialen door hun vochtregulerende eigenschappen beter 'ademen': in een vochtige omgeving nemen ze vocht op en in een droge omgeving geven ze vocht af. Hierdoor zou het in een goed geïsoleerd huis minder benauwd worden.

Maar die claim is misleidend: om vocht uit een woning af te voeren, moet je ventileren. Ook als er natuurlijke  ('damp-open') isolatiematerialen in de buitenmuur of het dak zitten. Het wooncomfort verbetert wel door vochtbufferend materiaal op de binnenkant van muren. Maar isolatiemateriaal is ingepakt in de constructie, en helpt daar dus nauwelijks bij.

Sommige bedrijven bieden isolerende muurverf aan. Helaas levert isolerende muurverf bijna geen besparing op. Heb je een geïsoleerde spouwmuur, dan bespaar je er nauwelijks extra mee. Bij niet-geïsoleerde buitenmuur bespaar je met isolerende muurverf een klein beetje, vergelijkbaar met hooguit 4 mm isolatie. (Ter vergelijking: bij spouwmuurisolatie heb je gemiddeld 50 millimeter isolatie, dus ruim 10 keer zo veel.) Maar het isoleert lang niet zo goed als een voorzetwand, buitengevelisolatie aan de buitenzijde of spouwmuur na-isolatie. Hetzelfde geldt voor isolerend stucwerk: ook hier ga je weinig mee besparen. Daarom adviseert Milieu Centraal isolerende muurverf niet. Beter is om toch te gaan isoleren.

De ISDE is een landelijke subsidie voor isolatiemaatregelen. Je krijgt deze subsidie als je 1 of 2 isolatiemaatregelen neemt, maar alleen als je het werk laat uitvoeren door een professioneel bedrijf. Je krijgt dus geen subsidie als je de isolatie zelf aan brengt (doe-het-zelf). De subsidie is een vast bedrag per vierkante meter. Als je 2 maatregelen neemt, krijg je een hoger bedrag per maatregel dan voor 1 maatregel. 

Je vraagt de subsidie aan bij de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) ná het uitvoeren van de maatregelen. Verdiep je voordat je begint dus goed in de voorwaarden. Die vind je op Subsidie voor isolatie.

Er zijn ook gemeenten en provincies die subsidie geven voor isolatie. Deze mag je combineren met de landelijke subsidie. Ook hiervoor gelden voorwaarden. Kijk in de Energiesubsidiewijzer voor een overzicht van alle regelingen in jouw woonplaats.

Nee, de ISDE-regeling geldt niet voor isolatiemaatregelen die je zelf uitvoert. Je krijgt dus geen subsidie voor doe-het-zelven. Maar door het zelf te doen bespaar je wel flink op de kosten. En de besparing op je energierekening hetzelfde als wanneer je een isolatiebedrijf inschakelt.

Er zijn wel gemeentes die een tegoedbon geven voor isolatiemaatregelen. De bon kan je aanvragen bij het energieloket van jouw gemeente. Kijk in de Energiesubsidiewijzer of jouw gemeente meedoet aan de RREW-regeling. Check voor je begint met isoleren waarvoor je precies een tegoedbon kan krijgen.

Voor het hoge subsidiebedrag per vierkante meter moet je binnen 24 maanden 2 maatregelen nemen. Dat kunnen 2 isolatiemaatregelen zijn (bijvoorbeeld dakisolatie en HR++ glas), maar je mag ook 1 isolatiemaatregel combineren met een volledige of hybride warmtepomp, zonneboiler of aansluiting op een warmtenet. Meer informatie over de combinaties en de voorwaarden vind je op Subsidie voor isolatie. Daar lees je ook hoe hoog de subsidie is, en hoeveel vierkante meter je minimaal moet isoleren voor de subsidie.

In de ISDE-regeling staat dat je vanaf 2024 extra subsidie krijgt als je biobased isolatiemateriaal gebruikt. Biobased isolatiemateriaal bestaat voor minstens 70 procent uit materialen van natuurlijke oorsprong. Voor het extra subsidiebedrag van de ISDE moet het isolatiemateriaal bovendien een goede milieuscore hebben. Vanaf januari 2024 staan de biobased isolatiematerialen die aan de subsidie-eisen voldoen op de meldcodelijst isolatiematerialen van RVO.

Ja, ook eigenaren van woonboten kunnen ISDE-subsidie aanvragen. Een vereiste is dat de woonboot een vaste eigen ligplaats heeft met een eigen walaansluiting voor stroom, drinkwater en riolering. Heeft je woonboot geen vaste ligplaats en walaansluiting, dan kom je niet in aanmerking voor ISDE subsidie.

Ja, ook eigenaren van een woonwagen kunnen ISDE-subsidie aanvragen. Een vereiste is dat de woonwagen een vaste standplaats heeft en een eigen aansluiting voor stroom, drinkwater en riolering. Heeft je woonwagen geen vaste staplaats en aansluitingen, dan kom je niet in aanmerking voor ISDE subsidie.

De ISDE-subsidie loopt tot 2030. Ieder jaar komt er een nieuw budget beschikbaar. In 2023 is ongeveer 350 miljoen euro subsidie beschikbaar voor isolatiemaatregelen, zonneboilers, (hybride) warmtepompen en aansluitingen op een warmtenet. Mocht dit budget al voor het einde van het jaar opraken, dan is het nog steeds mogelijk om subsidie te krijgen. Je moet dan wel langer op het geld wachten. Als jouw subsidieaanvraag afgewezen wordt omdat de subsidiepot leeg is, dan heb je het recht om binnen 12 maanden na de afwijzing dezelfde subsidieaanvraag opnieuw in te dienen. Je kunt dan alsnog subsidie krijgen uit het nieuwe budget van volgend jaar.

Ja, dat kan, maar je krijgt dan het lagere subsidiebedrag dat geldt voor HR++ glas. Het subsidiebedrag voor triple glas (dat ongeveer 3 keer zo hoog is als voor HR++ glas) kan je alleen krijgen als je ook nieuwe isolerende kozijnen plaatst. Lees meer over triple glas.

Ja dat kan. Vacuümglas wordt meestal geplaatst in bestaande kozijnen als alternatief voor enkel glas of gewoon dubbel glas, vooral in woningen waar het vervangen van de kozijnen niet mogelijk of wenselijk is. Bijvoorbeeld in monumenten of woningen waarvan de kozijnen nog in prima staat zijn, maar die niet geschikt zijn voor het dikkere HR++ of triple glas. Als je vacuümglas laat plaatsen in bestaande kozijnen, kun je de subsidie voor HR++ glas aanvragen. Je komt niet in aanmerking voor de hogere subsidie voor triple glas, omdat dan vereist is dat je ook nieuwe isolerende kozijnen plaatst.

Als ook de kozijnen vervangen moeten worden en je isolerende kozijnen met vacuümglas plaatst, kun je wel de hogere subsidie voor triple glas aanvragen. Maar in dat geval is triple glas in nieuwe isolerende kozijnen financieel aantrekkelijker. Triple glas in nieuwe kozijnen is namelijk minder duur dan vacuümglas in nieuwe kozijnen en het isoleert allebei zeer goed.

Zonder dat je het doorhebt, kun je het leven van dieren en planten verstoren. Dat is niet goed voor de natuur en en daarbij kun je de wet overtreden. Bijvoorbeeld als je je huis gaat isoleren, een aanbouw plaatst, naden en kieren in je gevel dichtmaakt, als je zonnepanelen laat installeren, wanneer je flink gaat snoeien of een schuurtje weghaalt. Het is belangrijk om te weten waar je op moet letten bij maatregelen rond je huis, zodat je geen beschermde soorten in gevaar brengt. Ook als je iets door een bedrijf laat doen, ben jij als opdrachtgever verantwoordelijk om de natuur te beschermen.

Lees meer op de pagina Natuurbescherming in de Omgevingswet.

Er bestaan honderden beschermde diersoorten. Je mag de dieren (fauna) niet doden of in gevaar brengen. Ook mag je ze niet hinderen door een nest- of verblijfplaats weghalen of de toegang ertoe te blokkeren. Bekijk de lijst.

Het bedrijf dat natuurvriendelijk isoleert, houdt rekening met broedseizoenen van vogels en kraam- en overwinteringsperiode van vleermuizen. Dit kan betekenen dat het isolatiebedrijf nog even moet wachten tot ze kunnen starten met de werkzaamheden. Zorg dat je alle afspraken al hebt gemaakt, zodat je zo snel mogelijk kan beginnen.

Het bedrijf plaatst kapjes over openingen zoals gaten in de gevel. Dankzij deze ‘exclusion flaps’ kunnen vleermuizen wel wegvliegen, maar niet terug. Het regelt vervangende verblijfplaatsen voor beschermde dieren maken door ruimte over te laten in de spouw. Ook doet het bedrijf een melding van de werkzaamheden bij de provincie.

Vind een bedrijf dat natuurvriendelijk kan isoleren

Hoeveel dit kost, verschilt per type woning. Bij een vrijstaand huis moet je bijvoorbeeld meer handelingen verrichten dan bij een tussenwoning. En soms is er een hoogwerker nodig. Je kunt denken aan kosten tussen de € 300 en € 1.000: controleer bij isolatiebedrijven wat de prijs voor jouw huis zal zijn.