Schone lucht in huis is noodzakelijk voor je gezondheid. Daarvoor is ventilatie nodig: aanvoer van verse lucht en afvoer van vervuilde lucht en vocht. In ongeveer 7 van de 10 huizen in Nederland gaat dat op een natuurlijke manier: verse lucht stroomt je huis in via naden, kieren, klepraampjes en roosters, vervuilde lucht stroomt via afvoerkanalen in de wc en badkamer je huis uit.

Veel mensen maken naden en kieren dicht om tocht en warmteverlies tegen te gaan. Dat is op zich slim, maar dan moet je wel zorgen dat er genoeg verse lucht binnenkomt via roosters en klepraampjes. Anders wordt de lucht in huis snel ongezond.

Tips om goed te ventileren

Schone lucht en gezondheid

Schone lucht in huis is noodzakelijk voor je gezondheid. Als je te weinig ventileert, blijven vieze stoffen en vocht in huis hangen. Dat is ongezond, je kunt er bijvoorbeeld luchtwegklachten van krijgen (hoesten, niezen). In 1 van de 10 woningen zit schimmel door vocht, en in veel huizen wordt nog gerookt. Verder is er in veel huizen meer fijnstof aanwezig dan buiten. Lees hierover meer op ventileren.

Beter en zuiniger ventileren

Uit onderzoek blijkt dat de ventilatie in veel huizen een stuk beter kan. Door naden, kieren en ventilatieroosters komt koude lucht naar binnen: dat voelt vaak als tocht. De meeste mensen vinden dat niet prettig. Een begrijpelijke reactie is om dan kieren dicht te stoppen en roosters en raampjes dicht te doen. Maar dan komt er ook geen verse, schone lucht meer in huis. Hou roosters en raampjes dus open, of maak de ventilatie slimmer en zuiniger.

Isoleren = ventilatie aanpakken en zuiniger maken

Als je je huis gaat isoleren, worden ook de naden en kieren dichtgemaakt. Een deel van de natuurlijke ventilatie raak je dan kwijt. Die moet je dus op een andere manier ‘inbouwen’. Als je ramen of kozijnen vervangt, kun je bijvoorbeeld meteen ventilatieroosters in de nieuwe ramen of kozijnen laten plaatsen. Kies dan voor roosters die reageren op de winddruk (zelfregelende roosters). In de woonkamer kun je ook kiezen voor een ventilatie-unit in de buitenmuur die de warmte terugwint en 'vraaggestuurd' is. Een CO2-meter bepaalt dan hoeveel verse lucht er nodig is en hoe hard er dus geventileerd moet worden. Zo'n unit geeft comfort (de koude lucht wordt alvast voorverwarmd) en is energiezuinig.

Op slim en energiezuinig ventileren lees je uitgebreid hoe je de ventilatie in jouw huis kunt verbeteren én kunt ventileren met minder warmteverlies. Daar vind je alles over zelfregelende roosters en ventilatie-units in de woonkamer.

Check de lucht in huis

Wil je weten of de lucht in jouw huis gezond is? Koop of leen dan een CO2-meter en zet die een tijdje in de woonkamer en slaapkamers. Je ziet dan hoe gezond of ongezond de lucht is als je alleen of met meer mensen bent, en als je naar bed gaat en wakker word.

De hoeveelheid CO2 mag niet hoger zijn dan 1200 ppm. Tot 750 ppm is de luchtkwaliteit goed, tussen 750 en 1200 ppm kan het beter. Is het CO2-gehalte steeds of vaak te hoog, dan is de ventilatie onvoldoende. Sommige CO2-meters kunnen ook vocht meten: handig voor in de badkamer. Een vochtpercentage van 40 tot 70 procent is goed. Een CO2 meter kost tussen de 80 en 300 euro, een simpele vochtmeter (hygrometer) heb je al voor een tientje.

Schimmel of muffe lucht

Heb je regelmatig schimmel of in huis, of ruikt het vaak muf? Dat is een teken dat de ventilatie niet goed is. Klachten die kunnen wijzen op slechte ventilatie zijn: hoofdpijn, dufheid, droge, zere of juist tranende ogen, benauwdheid en veel niezen.

Hoe herken je natuurlijke ventilatie?

Zo'n 7 van de 10 Nederlandse huizen hebben natuurlijke ventilatie. In ongeveer 60 procent van die huizen komt de verse lucht binnen via roosters in de woonkamer en slaapkamers (in het kozijn of de buitenmuur). In de rest van de huizen moet schone lucht binnenkomen via (klep)raampjes of via naden en kieren. De lucht gaat naar buiten via een afvoerkanaal in de wc en de badkamer (door het dak of de muur). Natuurlijke ‘trek’ zorgt ervoor dat de vervuilde en vochtige lucht door deze kanalen naar buiten gaat.

Altijd verse lucht nodig

Om de lucht in huis gezond te houden, moet er dag en nacht en het hele jaar door (ook in de winter) verse lucht binnen komen en vervuilde lucht naar buiten gaan. Daarvoor moet de lucht vrij door het huis kunnen stromen.

Roosters of raampjes open

Je zorgt voor vrije aanvoer van lucht als je de ventilatieroosters altijd open hebt staan. Heb je alleen (klep)raampjes, probeer die dan zo vaak mogelijk op een kier open te zetten. Nog beter: zorg voor roosters boven het kozijn of in de buitenmuur van je huiskamer én de slaapkamer(s). Voor voldoende luchttoevoer is in een normale woonkamer minstens één luchtrooster nodig met een oppervlak van 1 meter bij 10 centimeter. Beter nog is 2 roosters tegenover elkaar.

Ruimte onder de deuren

De lucht moet ook vrij door het huis kunnen stromen. Onder elke binnendeur moet daarom minstens 1,5 cm ruimte zitten, tussen de deur en de drempel (of vloer). Leg geen tochtrol voor de binnendeuren en ook geen kleedje voor de badkamerdeur, want dan kan de lucht niet meer goed doorstromen. Zit er geen ruimte onder de deur, of wil je geen tocht over de vloer? Je kunt ook een ventilatierooster plaatsen in de deuren of muren in huis.

Zonder inbraakgevaar ventileren via klepraampjes

Ventileer je via (klep)raampjes? Laat daar dan een slot en/of veiligheidsstang op zetten, zodat dat inbrekers niet je huis in kunnen door het raam.

Ventileren in andere kamers

De slaapkamer, badkamer en keuken moet je extra goed ventileren, zodat er geen vocht en vieze stoffen blijven hangen.

Slaapkamer: zet het raam open

Uit onderzoek blijkt dat de lucht in veel slaapkamers ongezond is. Zet ’s nachts het liefst een raam open in je slaapkamer. Slaap je graag met het raam dicht? Zorg dan voor roosters in het raam of kozijn en zet die ’s nachts open.

Badkamer: beter een ventilator dan open raam

Gebruik tijdens en na het douchen de badkamerventilator. Heb je die nog niet, laat dan een losse inbouwventilator plaatsen. Die kun je op het bestaande afvoerkanaal aansluiten, of in het raam laten zetten.

Zet na het douchen liever geen raam open: met een open raam wordt het snel te koud in de badkamer, waardoor er juist condens en schimmel kan ontstaan. Ook is de ventilatie in de rest van het huis minder goed als in de badkamer lange tijd een raam open staat (de natuurlijke doorstroming ('trek') van verse lucht werkt dan niet goed). Wil je toch graag een raam open zetten, dan is 20 tot 30 minuten voldoende: het vocht wordt met de (vaak drogere) buitenlucht snel afgevoerd.

Afzuigkap: liefst eigen afvoer naar buiten

Heb je nog geen afzuigkap boven de kookplaat, dan is het een goed idee om er een te nemen. Tijdens het koken en bakken komen er veel vervuilende stoffen vrij (bijvoorbeeld fijnstof). Het is belangrijk om die meteen af te voeren naar buiten. Geef de afzuigkap liefst een eigen afvoer naar buiten, bijvoorbeeld door de muur. Sluit je hem aan op een bestaand afvoerkanaal? Plaats dan ook een ventilatiewisselklep tussen de afzuigkap en het afvoerkanaal: die zorgt ervoor dat ventilatie ook goed blijft als de afzuigkap uit staat.

Brievenbus zonder tocht

Zet een klep en borstel op de brievenbus. Als er veel lucht door de brievenbus binnenkomt, kan dat de natuurlijke trek door je huis namelijk dwarszitten: je ventileert dan vooral de hal of gang en niet de woonkamer.

Luchten: 10 tot 30 minuten

Luchten is niet hetzelfde als ventileren. Bij luchten zet je ramen tegen elkaar open voor extra afvoer en aanvoer van lucht. Dat is nodig om extra vervuiling in huis af te voeren. 's Ochtends de slaapkamer luchten is een goed idee. Zet ook een raam of deur in de woonkamer open als er is gerookt, of na een feestje met veel mensen. Meestal is 10 tot 30 minuten luchten voldoende. Als de vervuilde lucht weg is, heeft luchten geen effect meer.

Luchten is géén vervanging van ventileren: ventileren moet continu, 24 uur per dag, het hele jaar door. Lucht alleen als het écht nodig is en zo kort mogelijk in kamers waar de verwarming aan staat. Zet de verwarming tijdens het luchten even uit zodat je niet onnodig warmte verliest.

Ventileren zonder tocht of lawaai

Heb je last van tocht door de wind? Open dan - als het kan - een rooster of raampje in een andere buitenmuur, en sluit het rooster of raampje waar de wind op staat.

Er zijn ook roosters die reageren op de wind. Ze gaan wat meer dicht als er veel wind op het rooster staat en wat meer open als de wind zachter is. Zo komt er steeds genoeg verse lucht je huis in (niet te veel maar ook niet te weinig) en heb je minder koude tocht en warmteverlies. Deze roosters worden zelfregelende roosters of winddrukgeregelde roosters genoemd. Lees meer op Slim en zuinig ventileren.

Lawaai van buiten? Suskast!

Komt er veel lawaai naar binnen door de ventilatieroosters? Kijk of je roosters met suskasten kunt laten plaatsen. Die laten verse lucht binnen, maar dempen het geluid van buiten.

Ventilatieroosters schoonmaken

Roosters worden vies en laten dan minder lucht door. Maak ze daarom minstens één keer per jaar schoon. Meestal kan je het stof en vuil gewoon verwijderen met een borstel of stofzuiger. Bij sommige modellen kun je het binnenrooster eraf halen. Dit kan je met een sopje schoonmaken en er vervolgens weer terug op klikken.

Ventilatie in appartement of flat

Appartementen en flats hebben soms een gezamenlijk ventilatiesysteem. Dat werkt anders dan de ventilatie in een eengezinswoning. Check of jouw appartement één of meer eigen ventilatiekanalen naar het dak heeft. Zo ja, dan is de ventilatie vergelijkbaar met die in een eengezinswoning en kan je zelf aan de slag om de ventilatie te verbeteren. Appartementen die voor de oorlog zijn gebouwd, hebben altijd eigen ventilatiekanalen.

Zijn er géén aparte ventilatiekanalen in jouw appartement (dat geldt voor de meeste appartementen die vanaf de jaren 50 zijn gebouwd)? Dan heb je collectieve natuurlijke ventilatie: jij en de buren gebruiken dezelfde ventilatiekanalen. Dat kan problemen geven als je een afzuigkap met motor of een doucheventilator aansluit: daardoor werkt het ventilatiesysteem niet meer goed. Jouw afzuigkap blaast de lucht dan niet naar het dak, maar naar de woning boven je. Wil je toch een afzuigkap, neem er dan een zonder motor.

Huurwoning? Samen melden bij verhuurder

Meestal werkt het systeem voor collectieve natuurlijke ventilatie goed. Huurders kunnen klachten melden bij de verhuurder, eventueel samen met andere huurders met hetzelfde probleem. Met vragen en klachten over ventilatie, kou, schimmel en tocht kun je terecht bij de Huurderslijn van de Woonbond: 020 5517755 (alleen voor leden).

Woon je in een koopwoning, dan kun je het probleem aankaarten in de VvE. Leden van Vereniging Eigen Huis kunnen daar met vragen terecht.