Een zelfprogrammerende thermostaat 'leert' op welke tijden je afwezig bent of slaapt en zet de verwarming dan laag. Dat kan handig zijn als je een vast dag- en nachtritme hebt.

De thermostaat volgt je gedrag (meestal een week) en leert hoe hij de klok moet programmeren. Als je tijdens de leerperiode de tips voor zuinig stoken meteen toepast, kan de slimme thermostaat je helpen om enkele honderden euro’s per jaar te besparen. Als je de thermostaat tijdens de leerperiode niet zuinig leert stoken, zal ook minder besparen.

Een zelfprogrammerende thermostaat kan alleen rekening houden met de vaste tijden waarop je gaat werken of naar bed gaat. Hij kan niet voorspellen wanneer je een avond uitgaat. Om energie te besparen, moet je de thermostaat dan zelf laag zetten.

Let op: een zelfprogrammerende thermostaat is niet handig als je een onregelmatig leefpatroon hebt, bijvoorbeeld door wisselende werktijden. Je loopt dan het risico in een koud huis thuis te komen, of je huis wordt warm gestookt als je er niet bent. Het is dan belangrijk dat je thermostaat toelaat om deze functie uit te schakelen.

De meeste slimme thermostaten kun je via een app op afstand bedienen met je smartphone. Dat is handig voor mensen met wisselende werktijden of als je onverwacht eerder of later thuiskomt. Let op of de app geschikt is voor jouw mobiel.

Sommige thermostaten kunnen met bewegingssensors of via je mobiele telefoon waarnemen of je thuis bent. Handig als je vaak vergeet om de verwarming uit te zetten als je weggaat.

Deze functie heet aanwezigheidsdetectie. Systemen met een bewegingssensor registreren beweging in de kamer. Als de sensor een tijd niemand opmerkt in de kamer waar de thermostaat hangt, gaat de temperatuur automatisch omlaag. Andere thermostaten kijken of je thuis bent met behulp van je mobiele telefoongegevens (geofencing). Dat betekent dat de verwarming vanzelf aanslaat als je telefoon in de buurt van je huis is en automatisch uitgaat als je telefoon niet in huis is.

Aanwezigheidsdetectie kan handig zijn als je vaak vergeet de verwarming laag te zetten. Als je een systeem met aanwezigheidsdetectie én regeling per kamer hebt, worden alleen ruimtes verwarmd waar mensen aanwezig zijn.

Nadelen van deze functie

Aanwezigheidsdetectie kan ook nadelen hebben. Als je in een dode hoek van de sensor zit of in een andere kamer bent dan waar de sensor hangt, kan het systeem denken dat je weg bent en de verwarming laag zetten. Ook kan het nog fris zijn als de verwarming pas aanslaat als je thuis komt.

Het duurt vaak even voordat de verwarming uitgaat als de sensor geen mensen waarneemt. Dat voorkomt dat de verwarming uitgaat als je even de woonkamer verlaat. Maar bij sommige thermostaten gaat de verwarming pas een uur na je vertrek uit. Dat kost nodeloos veel energie. Veel beter is het als de verwarming al een uur vóórdat je weggaat omlaag gaat. Als je altijd op dezelfde tijd weggaat, kun je die tijd instellen in het klokprogramma. In andere gevallen kun je de thermostaat handmatig een uur van te voren laag te zetten.

Geofencing

Bij geofencing moet de gps functie van je telefoon aanstaan, waardoor hij meer stroom verbruikt en sneller leeg is. Ook moeten alle bewoners een mobiele telefoon hebben waarop de app van de slimme thermostaat geïnstalleerd is. Als een bewoner zonder mobiele telefoon thuisblijft, gaat de verwarming uit als de laatste mobiele telefoon het huis verlaat. De achterblijver moet de thermostaat dan handmatig weer aanzetten.

Als je meerdere kamers in huis op verschillende tijden wilt verwarmen, is het handig als je slimme thermostaat de temperatuur per kamer of zone apart kan regelen.

Regeling per kamer

De knoppen op de radiatoren worden vervangen door speciale radiatorknoppen met ingebouwde temperatuurmeter en afstandsbediening. Deze radiatorknoppen plaats je op alle radiatoren in je huiskamer en in de kamers die je apart wilt regelen. Op het bedieningspaneel van de hoofdthermostaat kun je voor ieder vertrek de gewenste temperatuur en de tijden programmeren. De hoofdthermostaat stuurt de thermostaatknoppen op de radiatoren draadloos aan. Als het bijvoorbeeld in de badkamer te koud is, terwijl de huiskamer op temperatuur is, dan laat de thermostaat de cv-ketel aanslaan en draait de radiatoren in de huiskamer dicht. Alleen de badkamer warmt dan op.

Regeling per groep kamers (zone)

Bij deze systemen kun je een groep van kamers apart verwarmen dankzij een op afstand bedienbaar regelventiel in de verwarmingsleiding. Alle radiatoren die aangesloten zijn op deze leiding behoren tot dezelfde zone. Via een extra thermostaat in een van de kamers worden de verwarmingen als groep geregeld. Soms moeten cv-leidingen verlegd worden om de gewenste kamers binnen een verwarmingszone aan te kunnen sluiten.

Slimme thermostaten met regeling per kamer/zone én aanwezigheidsdetectie zorgen ervoor dat alleen ruimtes verwarmd worden waar mensen aanwezig zijn.

Sommige slimme thermostaten geven informatie over je energieverbruik. Meekijken met je gas- en elektriciteitsverbruik maakt energie besparen makkelijker en leuker. Je ziet dan direct de besparingen van jouw acties.

Echt verbruik

Een aantal slimme thermostaten leest automatisch de meterstanden van jouw gas- en elektriciteitsmeter. Ze tonen het werkelijke gas- en stroomverbruik. Je kunt je verbruik vergelijken tussen verschillende maanden of jaren. Ze combineren de voordelen van slimme thermostaten en energieverbruiksmanagers in één systeem.

Geschat verbruik

Sommige slimme thermostaten maken een schatting en geven daardoor beperkt inzicht. Ze meten hoeveel uren de cv-ketel aanstaat en onthouden je verbruik soms maar een aantal dagen of weken.

Als je goed inzicht in je energieverbruik wilt, kies dan voor een slimme thermostaat die het echte verbruik van je gas- en stroommeter afleest.

Als de slimme thermostaat de cv-ketel modulerend kan aansturen, brandt de ketel minder hard als er minder warmte nodig is. Je cv-ketel verwarmt dan slimmer en zuiniger.

Dankzij de functie zelflerend opwarmen/aanwarmen onthoudt de thermostaat hoe lang het duurt om de ingestelde temperatuur te bereiken. De thermostaat leert hoe snel de kamer opwarmt. Wanneer je bijvoorbeeld om 7.00 uur 19°C hebt geprogrammeerd, zorgt de thermostaat dat het om 7 uur ook werkelijk 19°C is.

De thermostaat bekijkt iedere dag hoeveel tijd het opwarmen van je huis kost. Daarmee berekent hij het tijdstip waarop de verwarming de volgende dag moet beginnen met opwarmen. Tijdens een koude winterdag begint de thermostaat eerder met opwarmen dan in de lente. De thermostaat kijkt ook hoe lang het nog warm blijft in je huis nadat de verwarming stopt. Hij zorgt ervoor dat de ketel al tijdig gas terugneemt voor de ingesteld eindtijd.

Je hoeft zelf dus niet meer na te denken hoe vroeg de verwarming moet starten en hoe laat hij moet afschakelen. Dat geeft comfort en bespaart ongeveer 3 procent op je stookkosten. Het duurt enkele dagen voor de optimale opwarmtijd is berekend.

Met zelflerend opwarmen leert de thermostaat om je woning zo efficiënt mogelijk op te warmen.

Alle thermostaten en cv-ketels ondersteunen de eenvoudige aan/uit regeling. Dan laat de thermostaat de ketel branden tot de gewenste temperatuur is bereikt en schakelt steeds aan en uit. Dit zorgt voor temperatuurschommelingen en is minder zuinig.

Modulerend stoken is zuiniger en comfortabeler. Een modulerende thermostaat laat de ketel op verschillende standen branden. Als er minder warmte nodig is, stookt de ketel ook minder hard. Hierdoor schommelt de temperatuur minder in huis en radiatoren worden niet telkens heel heet.

Om modulerend te stoken moeten je cv-ketel en thermostaat een modern communicatieprotocol ondersteunen, genaamd OpenTherm. Ze moeten beide hetzelfde protocol gebruiken, anders kunnen ze niet met elkaar praten. Nefit heeft een eigen communicatieprotocol dat ook kan moduleren.