Hybride warmtepomp
Een warmtepomp in jouw huis?
Onafhankelijk advies Ontdek welke warmtepomp bij de isolatie van jouw woning past: een hybride of volledig elektrische. En ook welk type bij jouw huis past: bijvoorbeeld een warmtepomp met buitenunit of bodembron, of een monoblock waarbij alles in één apparaat zit.Een hybride warmtepomp werkt op stroom en maakt vaak gebruik van energie uit de buitenlucht. Het is daarom een energiezuinig apparaat. Je koppelt hem aan je cv-ketel. De warmtepomp zorgt voor een groot deel van de warmte in huis. De cv-ketel springt bij als het buiten erg koud is of je huis snel moet worden opgewarmd. De cv-ketel zorgt ook voor het warme water in de badkamer en keuken.
Je kunt de warmtepomp aansluiten op de cv-ketel die je nu hebt, of tegelijk met een nieuwe ketel laten installeren.
De hybride warmtepomp is geschikt voor woningen met matige isolatie. Is jouw woning al redelijk tot goed geïsoleerd? Dan kun je meteen een volledig elektrische warmtepomp nemen. Deze warmtepomp werkt zonder hulp van je cv-ketel. Hiermee kun je volledig van het aardgas af.
Hoe werkt verwarmen met een hybride warmtepomp
Deze infographic laat zien hoe verwarmen met een hybride warmtepomp werkt. De buitenunit van de warmtepomp komt in de tuin of op het dak van je huis of aanbouw. Hij is iets groter dan een airco. De buitenunit haalt warmte uit de buitenlucht. De binnenunit hangt naast de cv-ketel en is ongeveer half zo groot als de ketel. In de binnenunit wordt de warmte van de buitenunit afgegeven aan je verwarming. De cv-ketel springt bij op hele koude dagen en bij gebruik van warm water.
Binnen: links de warmtepomp, rechts cv-ketel
Binnen: boven de cv-ketel, onder de warmtepomp. Bron: NVI
Buiten: een unit met ventilator
Buiten: unit met ventilator. Bron: NVI
Hybride warmtepomp in jouw huis
-
01
Een hybride warmtepomp kan bijna altijd. Ook als je woning nog niet overal goede isolatie heeft.
Is jouw huis in of na 1992 gebouwd en heeft het HR++ glas? Of heb je een oudere woning die inmiddels al redelijk tot goed geïsoleerd is? Dan kun je ook een volledig elektrische warmtepomp nemen. Hiermee kun je helemaal van het gas af.
-
02
Ontbreekt er ergens nog isolatie, bijvoorbeeld onder de vloer? Pak dat dan meteen ook aan. Je haalt meer uit je hybride warmtepomp als je beter gaat isoleren. De warmtepomp werkt dan zuiniger en de cv-ketel hoeft minder vaak bij te springen.
Plus: je krijgt dan niet alleen subsidie voor de warmtepomp, maar ook het hogere bedrag voor de isolatie. Lees meer over de isolatiesubsidie.
-
03
Heb je helemaal geen isolatie, of heel slechte isolatie? Dan kan je nog steeds een hybride warmtepomp nemen, maar ga óók isoleren. Als je huis slecht geïsoleerd is, moet je cv-ketel namelijk vaker bijspringen om je huis warm genoeg te krijgen. Ook werkt de warmtepomp dan minder zuinig. Gaat je cv-ketel nog even mee, dan kun je beter eerst beginnen met isoleren.
-
04
Heb je een nieuwe cv-ketel nodig? Neem er dan een hybride warmtepomp bij, daarmee bespaar je meteen op gas. Is de warmtepomp niet direct leverbaar? Vraag de installateur om wel meteen de aansluiting voor te bereiden.
-
05
Is de cv-ketel 12 jaar of ouder? Denk nu alvast na over de volgende cv-ketel mét hybride warmtepomp. Check hoe het met de isolatie zit. Mist er nog ergens isolatie? Ga daar alvast mee aan de slag en bespaar meteen gas. En zoek intussen uit welk type hybride warmtepomp je zou willen en welke bedrijven er zijn.
-
06
Is je cv-ketel jonger dan 5 jaar? Overweeg om er een hybride warmtepomp bij te plaatsen. De cv-ketel kan waarschijnlijk nog wel 15 jaar mee, net als de hybride warmtepomp. Benut in die periode alle momenten van onderhoud en verbouwing om je huis geschikt te maken voor een volledig elektrische warmtepomp.
-
07
Is er voor jouw wijk een plan voor een warmtenet, en start de gemeente binnen 5 jaar met de aanleg? Dan gaat je wijk van het aardgas af. Een hybride warmtepomp is dan niet zo'n logische stap, want hij heeft dan maar een paar jaar nut.
-
08
Een hybride warmtepomp kan meestal met de radiatoren die je al hebt. Mis je toch wat comfort, bekijk dan de tips hoe je de warmte-afgifte kunt verbeteren.
Wat kost een hybride warmtepomp?
Een hybride warmtepomp (4 kW) met buitenunit kost zo'n 6.000 euro. Dat is inclusief btw en plaatsen. De subsidie gaat hier nog van af. Met een nieuwe cv-ketel erbij kost een hybride warmtepomp ongeveer 8.100 euro.
Een hybride warmtepomp heeft een vermogen van 2 tot 6 kW. Welk vermogen je nodig hebt, hangt onder andere af van hoe groot je huis is en hoe goed het geïsoleerd is. We gaan hier uit van 4 kW, dat vermogen is meestal geschikt voor een tussenwoning, hoekwoning of kleine 2 onder 1 kap.
| Warmtepomp 4 kW | Prijs | Subsidie |
|---|---|---|
| Bij bestaande cv-ketel | € 6.000 | € 2.550 |
| Met nieuwe cv-ketel erbij | € 8.100 | € 2.550 |
Uitleg
- Prijs en subsidie voor een hybride warmtepomp van 4 kW.
- De prijs is inclusief btw en het plaatsen.
- Een hybride warmtepomp van 4 kW is voldoende in een tussenwoning en hoekwoning, en in een kleinere 2-onder-1-kap.
- De subsidie gaat nog van de prijs af.
- Het getoonde subsidiebedrag is voor een warmtepomp met energielabel A++. Voor een warmtepomp met een beter energielabel krijg je een klein bedrag extra.
Een warmtepomp van 4 kW is geschikt voor een tussenwoning en hoekwoning, en ook voor een kleinere 2-onder-1-kap woning.
Welke subsidies en leningen zijn er?
- Er is een aantrekkelijke subsidie voor hybride warmtepompen. Lees meer over de voorwaarden en hoe je subsidie kunt aanvragen op Subsidie warmtepompen.
- Als je binnen 24 maanden een warmtepomp neemt én een deel van je huis laat isoleren (buitenmuren, dak, vloer of ramen), kun je ook subsidie krijgen voor de isolatie. Lees meer op Subsidie voor isolatie.
- Geen of weinig spaargeld? Je kan geld lenen voor een warmtepomp of isolatie. Bijvoorbeeld via je hypotheek of een gunstige lening. Informatie vind je op Hoe betaal je energiemaatregelen?
Let op: Vanaf 1 januari 2025 wijzigen er een aantal dingen aan de ISDE subsidie. Voor sommige subsidieaanvragen voor warmtepompen is het verstandig om deze nog in 2024 aan te vragen. Lees meer over deze wijzigingen (rvo.nl).
Wat bespaar je met een hybride warmtepomp?
Hoeveel je met een hybride warmtepomp bespaart, hangt af van je woningtype en de isolatie van je huis. Maar in wat voor huis je ook woont, je gaat altijd besparen! We laten het eerst zien voor een gemiddelde hoekwoning met matige isolatie. Daaronder tonen we de besparing voor 4 woningtypes met matige, redelijke en goede
Besparing in matig geïsoleerde hoekwoning
In een matig geïsoleerde hoekwoning bespaar je met een hybride warmtepomp ongeveer 680 euro per jaar op je energierekening (met de gemiddelde gas- en stroomprijs voor de jaren ). Je vervangt een deel van je gasverbruik door stroom, maar bent toch goedkoper uit. In de tabel laten we ook zien wat je bespaart met een wat hogere stroomprijs.
| Apparaat | Energieverbruik per jaar voor verwarming en warm water | Energiekosten per jaar bij 1,45 euro/m3 en 0,25 euro/kWh | Energiekosten per jaar bij 1,45 euro/m3 en 0,37 euro/kWh |
|---|---|---|---|
| Hr-ketel | 1.450 m3 gas + 240 kWh stroom | € 2.170 | € 2.190 |
| Warmtepomp 4 kW met hr-ketel | 690 m3 gas + 1.950 kWh stroom | € 1.490 | € 1.730 |
| Je bespaart per jaar | € 680 | € 460 |
.
- Matige isolatie: Er zit overal íets van isolatie: in dak, vloer en buitenmuren is dat matige isolatie. In de ramen dubbel glas.
- Redelijk isolatie: In dak, vloer en buitenmuren zit redelijke isolatie. In de woonkamer zit HR++ glas en in de slaapkamers dubbel glas.
- Goede isolatie: In dak en vloer zit goede isolatie, in de buitenmuur matige isolatie (na-isolatie spouw). De ramen in de woonkamer en de slaapkamers hebben HR++ glas.
Milieu Centraal rekent voor de jaren 2025-2040 met een gasprijs van 1,45 euro per kuub (m3) gas, en 25 cent voor een kilowattuur stroom. Dit is de gemiddelde gas- en stroomprijs die voor deze jaren wordt verwacht. Dit doen we omdat de besparing niet eenmalig is, maar jaarlijks terugkeert. Op dit moment (januari 2024) is de gasprijs toevallig hetzelfde, maar de stroomprijs is hoger: 37 cent. Daarom rekenen we in de tabellen ook uit wat in 2024 de besparing wordt met deze hogere stroomprijs. Maar de uiteindelijke besparing dit jaar hangt natuurlijk af van jouw gas- en stroomprijs.
Zie ook: Energieprijzen voor besparingen.
Besparing berekend voor een matig geïsoleerde hoekwoning met 2 personen. Matig geïsoleerd wil zeggen: er zit overal íets van isolatie: in dak, vloer en buitenmuren is dat matige isolatie, en in de ramen dubbel glas. De warmtepomp heeft een vermogen van 4 kW. Als de temperatuur onder de 4 graden daalt, schakelt in dit voorbeeld de warmtepomp uit en de cv-ketel aan.
De gasbesparing door een hybride warmtepomp is berekend voor de situatie 'van oudere hr-ketel' (die aan vervanging toe is) naar 'nieuwe hr-ketel met hybride warmtepomp'. Een klein deel van de gasbesparing komt doordat een nieuwe hr-ketel zuiniger is dan een oude. De hr-ketel verbruikt ook stroom, onder andere om het water naar de radiatoren en kranen te pompen. Dit stroomverbruik is meegenomen in de berekening.
Huishouden. De berekening geldt voor een huishouden van 2 personen. Ben je met meer personen, dan valt de besparing waarschijnlijk iets lager uit. Dat komt doordat een groter huishouden iets minder warmte nodig heeft voor het verwarmen van de woning. De besparing op verwarming met een hybride warmtepomp valt daardoor dus ook iets lager uit.
Milieu Centraal rekent voor de jaren 2025-2040 met een gasprijs van 1,45 euro per kuub (m3) gas, en 25 cent voor een kilowattuur stroom. Dit is de gemiddelde gas- en stroomprijs die voor deze jaren wordt verwacht. Dit doen we omdat de besparing niet eenmalig is, maar jaarlijks terugkeert. Op dit moment (januari 2024) is de gasprijs toevallig hetzelfde, maar de stroomprijs is hoger: 37 cent. Daarom rekenen we in de tabellen ook uit wat in 2024 de besparing wordt met deze hogere stroomprijs. Maar de uiteindelijke besparing dit jaar hangt natuurlijk af van jouw gas- en stroomprijs.
Zie ook: Energieprijzen voor besparingen.
Besparing per woningtype
Wat bespaar je met een hybride warmtepomp in een tussenwoning, hoekwoning, 2 onder 1 kap of vrijstaande woning?
All-electric-ready: hybride warmtepomp met groter vermogen
Heb je plannen om de komende jaren de isolatie van je woning te verbeteren tot redelijke of goede isolatie? Dan is het slim om een hybride warmtepomp met een groter vermogen te nemen. Deze wordt ook wel all-electric-ready genoemd. Na het verbeteren van de isolatie hoef je geen compleet nieuw apparaat te kopen: de all electric ready kan dan als volledig elektrische warmtepomp ingezet worden. Je hebt voor volledig elektrisch gebruik wel een voorraadvat voor warm tapwater nodig. Dit kun je al meteen laten plaatsen (als je de hybride koopt), of later als je klaar bent om hem om te zetten naar volledige warmtepomp. Zo kun je de kosten spreiden. Als je het voorraadvat meteen plaatst, levert de warmtepomp ook het warme water voor de douche en keuken en bespaar je meteen meer op je gasrekening.
Een hybride warmtepomp met een groter vermogen is wat duurder, maar je gaat ook direct meer besparen.
Aandachtspunten all-electric-ready warmtepomp
- Kies voor het vermogen dat nodig is wanneer de warmtepomp als volledig elektrische warmtepomp zou werken. Houd daarbij rekening met de isolatie die je nog gaat verbeteren. Hoe meer je in de tussentijd gaat isoleren, hoe minder groot dit vermogen hoeft te zijn, en dus hoe lager de kosten.
- Kies daarnaast altijd voor een warmtepomp die ook op een lager vermogen kan werken (tot minder dan 2 kW). Dat wordt moduleren genoemd. Anders zal de warmtepomp niet zo efficiënt werken als er weinig warmte nodig is, zoals in het voor- en najaar. De warmtepomp kan dan gaan pendelen (vaak in- en uitschakelen).
- Je kan ook een buffervat laten plaatsen: dat helpt ook om het pendelen te voorkomen.
- Is je woning eenmaal goed geïsoleerd, dan kan je de warmtepomp uitbreiden met een voorraadvat voor warm water voor de douche en keuken. Je kunt dat ook meteen bij de installatie doen. Het voorraadvat komt in huis te staan. Hoe groot het moet zijn, hangt af van het aantal personen en hoeveel warm water jullie gebruiken.
Hybride warmtepomp in jouw huis?
Advies op maat Ontdek welke warmtepomp bij de isolatie van jouw woning past: een hybride of volledig elektrische. En ook welk type bij jouw huis past: bijvoorbeeld een warmtepomp met buitenunit of bodembron, of een monoblock waarbij alles in één apparaat zit.Video: Michel en Karin over hun hybride warmtepomp
Karin en Michel moesten de cv-ketel in hun rijtjeshuis vervangen en kozen meteen voor een hybride warmtepomp. Ze besparen nu veel gas en vertellen over hun ervaring met de warmte in huis en het geluid. Ontdek welke tips ze hiervoor hebben.
Benieuwd naar meer ervaringen? Bekijk de video van Paul.
Waar zet je de hybride warmtepomp neer?
In huis komt in de buurt van de cv-ketel een klein kastje (30-30-60 cm) met een warmtewisselaar te hangen. De meeste hybride warmtepompen halen warmte uit de buitenlucht. Dan komt er buiten een apparaat dat lijkt op een airco. Dit noemen we de buitenunit. Die kun je op allerlei plekken neerzetten, bijvoorbeeld tegen de buitenmuur, op het dak van een schuur of op het terras. In de buitenunit zit een ventilator die warmte uit de buitenlucht haalt.
Op de pagina over warmtepompen staan tips voor waar je de buitenunit kunt neerzetten.
Er is trouwens ook een type hybride warmtepomp zonder buitenunit: de monoblock warmtepomp. Dit alles-in-één apparaat is wel wat groter. Meer weten? Kijk op Welke warmtepompen zijn er.
-
Wil je een extra klimaatvriendelijke warmtepomp, en heb je buiten voldoende ruimte? Kies dan voor een warmtepomp met natuurlijk koudemiddel, bijvoorbeeld propaan. Dat heeft een veel lagere klimaatimpact. Propaan wordt voornamelijk toegepast in monoblock warmtepompen voor buiten. Kijk op Welke warmtepompen zijn er voor meer informatie over dit type warmtepomp.
Hoeveel geluid maakt een hybride warmtepomp?
De ventilator van de buitenunit maakt geluid als hij draait. Dat is alleen als je de verwarming aan hebt, dus in de herfst, winter en het voorjaar. Dan heb je de ramen overdag meestal dicht en hoor je de ventilator sowieso minder goed. ’s Nachts zet je de thermostaat lager, waardoor de warmtepomp minder hard draait en waarschijnlijk uit staat als je net naar bed bent gegaan. Verder is het heel persoonlijk hoe mensen geluid ervaren en of ze er last van hebben. De meeste mensen vinden het geluid niet storend. Twijfel je of jij het geluid vervelend zal vinden? Ga eens luisteren bij iemand die een warmtepomp heeft en ontdek hoe jij het geluid ervaart.
Je kunt overlast voorkomen door de buitenunit op een slimme plek neer te zetten. Lees de tips over het slim kiezen en plaatsen van de buitenunit.
De meeste mensen geven hun warmtepomp het cijfer 8 of hoger. Waar zijn ze tevreden over? Hebben zij of hun buren last van het geluid? Is het lekker warm in huis? En zouden ze in een volgend huis weer een warmtepomp nemen? Milieu Centraal heeft er onderzoek naar gedaan. Lees meer over de ervaringen van tevreden én ontevreden warmtepompeigenaren.
Foto's plaatsen warmtepomp
Video: Paul over zijn hybride warmtepomp
Paul wilde zijn huis uit 1929 verduurzamen. Hij koos voor een hybride warmtepomp. Ontdek waarom hij zo blij is met zijn warmtepomp.
Beter isoleren of hybride warmtepomp?
Wat kun je het beste doen als je huis slecht geïsoleerd is? Je hebt bijvoorbeeld wel een dunne laag dakisolatie en dubbel glas, maar geen muurisolatie en vloerisolatie. Ga je dan eerst isoleren en daarna aan de hybride warmtepomp? Of andersom? Dat hangt ervan af.
Is je cv-ketel stuk en moet je nu een nieuwe kopen? Milieu Centraal adviseert dan om meteen een hybride warmtepomp te kopen. Maar pak daarnaast óók de isolatie aan. Hoe beter de isolatie, hoe meer je namelijk uit je warmtepomp haalt. In een slecht geïsoleerd huis moet de cv-ketel vaker bijspringen om je huis warm genoeg te krijgen. Ook werkt de warmtepomp dan minder zuinig. Je bespaart dan minder gas en verbruikt meer stroom. Een vergelijking: je bespaart met een warmtepomp zo'n 60 procent gas voor verwarming. In een slecht geïsoleerde woning is dat een stuk minder. Met goede isolatie en de juiste radiatoren kan de warmtepomp zelfs meer dan 70 procent van de warmte voor zijn rekening nemen.
Kan je huidige cv-ketel nog een tijdje mee? Milieu Centraal adviseert dan om te beginnen met isoleren. Pak als eerste de plekken zonder isolatie aan. Dat levert je meer CO2- en geldwinst op dan een warmtepomp. Daarna – of nog beter: tegelijkertijd – kan je natuurlijk ook die hybride warmtepomp nemen: je bespaart nog meer gas en het is nog beter voor het klimaat.
Heb je niet genoeg spaargeld? Kijk dan naar gunstige leningen voor energiebesparende maatregelen. Daarmee kun je toch de isolatie verbeteren én de hybride warmtepomp laten installeren.
Nieuwe of bestaande radiatoren?
Een hybride warmtepomp kan meestal gewoon met de radiatoren die je al hebt. Een warmtepomp warmt het verwarmingswater op tot 35 tot 55 graden, een cv-ketel staat vaak afgesteld op 60 tot 80 graden. Een warmtepomp werkt dus met een lagere temperatuur. Daarmee kan je huis toch snel genoeg warm worden, op voorwaarde dat je radiatoren of de vloerverwarming (je afgiftesysteem) 'groot genoeg' zijn: ze kunnen dan genoeg warmte afgeven bij die lagere temperatuur. Lukt dat niet, bijvoorbeeld omdat je radiatoren maar 1 plaat hebben? Dan is er geen man overboord, want de cv-ketel springt bij zodat het toch warm wordt. Maar eigenlijk wil je dat niet, want dan ga je meer gas verbruiken. Daarom kan het toch slim zijn om iets aan je verwarming te doen. Een simpele manier is om ventilatoren op of onder de radiatoren te plaatsen: die zorgen dat de warmte sneller verspreid wordt. Je kunt ook 1 of 2 radiatoren vervangen door grotere of dikkere. Op Lage temperatuur verwarming lees je meer over radiatoren en radiator-ventilatoren.
Een hybride warmtepomp zorgt voor de verwarming van je huis, maar niet voor warm water in de badkamer. Met een douche-wtw kan je tot 50 procent besparen op je gasverbruik voor het douchen. In de afvoerpijp of vloer van de douche komt een warmtewisselaar. Daarin stroomt het warme douchewater langs het koude water dat naar de douche toegaat. Zo wordt het koude water alvast opgewarmd. Je kan hem plaatsen bij de verbouwing van de badkamer, maar er is ook een douche-wtw waarvoor geen verbouwing nodig is.
Vind een vakkundig bedrijf
Er zijn steeds meer bedrijven die hybride warmtepompen installeren. Je kunt ze vinden via Verbeterjehuis | Vind een bedrijf of op centraalregistertechniek.nl. Let erop dat het bedrijf de juiste certificaten heeft, welke dat zijn lees je op Warmtepomp kopen en installeren.
Om de prestatie van warmtepompen te bestuderen, doen RVO, Techniek Nederland en Netbeheer Nederland een onderzoek: de Installatiemonitor. Iedereen met een warmtepomp en slimme meter kan meedoen. Deelnemen is heel makkelijk: je geeft toestemming om je slimme meter uit te lezen, waarna deze gegevens geanonimiseerd verzameld en geanalyseerd worden. Het onderzoek loopt tot eind juni 2026. Als je wilt, kun je jaarlijks een rapport ontvangen over het energieverbruik van jouw eigen warmtepomp.
Vragen over hybride warmtepomp
Tips om zuinig te verwarmen met een warmtepomp
Ook met een warmtepomp wil je energie besparen. Met deze tips verwarm jij je huis zo zuinig mogelijk.
-
01
Verwarm alleen de ruimtes waar je bent. Draai de verwarming uit in ruimtes waar je niet bent, ook in de slaapkamers. En houd de deuren in huis dicht. Tip: met een deurveer gaan deuren automatisch dicht. En met een kruik of elektrische deken warm je je bed lekker op.
-
02
Zet de thermostaat laag: als je thuis bent op hooguit 19 graden. Vind je het een beetje fris? Met extra kleding of een (elektrisch) dekentje op de bank houd je jezelf toch warm. Staat de verwarming al op 19 graden? Probeer dan of hij nog een graadje lager kan.
-
03
Zet de thermostaat 's nachts of als je overdag weg bent hooguit 1 of 2 graden lager. Ga je slapen, of ben je overdag afwezig? Zet de temperatuur dan maximaal 2 graden lager. Anders kost het opwarmen van het huis in de ochtend of avond meer energie dan je bespaart. Tip: gebruik een klok- of slimme thermostaat om de temperatuur automatisch te verlagen.
Heb je slechte of matige isolatie? Dan kan het soms wél zuiniger zijn om de temperatuur 3 tot 5 graden te verlagen, omdat je anders 's nachts te veel warmte verliest.
-
04
Houd het stroomverbruik in de gaten. Houd bij hoeveel stroom je warmtepomp verbruikt en check op veranderingen of storingen. Tip: gebruik een energiemeter, slimme stekker of energieverbruiksmanager met slimme tussenstekkers.
-
05
Stel je hybride warmtepomp zuinig in. Kies bij een hybride warmtepomp voor een omschakeltemperatuur waarmee je de minste CO2 uitstoot. De omschakeltemperatuur is de buitentemperatuur waarop de warmtepomp stopt en de cv-ketel start. Hoe lager die temperatuur, hoe meer gas je bespaart. Maar het rendement van de warmtepomp is bij die lage temperatuur wel wat lager. En het duurt 's ochtends wat langer voordat de ingestelde temperatuur in de woonkamer is bereikt. Een installateur kan helpen om de juiste instelling te vinden.
Anderen keken ook naar
Welke warmtepompen zijn er?
Je hebt verschillende soorten warmtepompen: van een hybride warmtepomp met buitenunit tot volledig elektrische met PVT-panelen. Met elke warmtepomp ga...
Volledig elektrische warmtepomp
Helemaal van het aardgas af: dat kan met een volledig elektrische warmtepomp. Hij doet alles wat je oude cv-ketel ook doet: je huis verwarmen én warm water...
Alles over isoleren
2 van de 3 woningen in Nederland zijn nog niet goed geïsoleerd. Zonde, want isolatie heeft alleen maar voordelen: minder kou en tocht, lagere energiekosten,...