De milieu-impact van een televisie zit in het maken (de productie) en het kijken. Om een tv te maken is energie nodig plus schaarse grondstoffen en zeldzame metalen. Bij zuinige, moderne televisies (led-tv's) kan de klimaatimpact van het maken van de televisie net zo groot zijn als van het kijken. Bij een led-tv is het advies dan ook om zo lang mogelijk met het beeldscherm te doen.

Ga je een nieuwe tv kopen? Hoe kleiner het scherm, hoe lager de klimaatimpact. Het aantal uren dat je kijkt, maakt natuurlijk ook uit. Bij 4 uur per dag verbruikt een televisie tussen de 40 en 180 kWh per jaar. Voor de digitale decoder kan je daar 28 tot 110 kWh bij optellen. Er zijn dus flinke verschillen! Het energielabel op televisies helpt je om een zuinig toestel te vinden.

Tips televisie kopen

TV en decoder slim gebruiken

Je kan ook energie besparen tijdens en na het tv kijken. Bijvoorbeeld door de helderheid van het scherm aan te passen. Of door de eco-stand van de decoder te gebruiken. Bekijk de tips.

1. Gebruik de automatische lichtsensor of pas de helderheid van je scherm handmatig aan. Hoe hoger de helderheid van het scherm, hoe meer stroom de televisie verbruikt. Kies een helderheid die voor jou nog prettig is. Doe dat op een tijdstip waarop je vaak tv kijkt, bijvoorbeeld 's avonds met het licht aan en de gordijnen dicht. En zet de tv op een plek waar er niet te veel (dag)licht op het scherm valt, anders moet je vanwege tegenlicht de helderheid weer hoger zetten.
2. Ook met je decoder kan je besparen (andere woorden voor decoder zijn tv-ontvanger, mediabox of settopbox). Sommige decoders hebben verschillende stand-by standen. Kies dan de eco-stand: die gebruikt het minst. Je kan je tv en decoder ook helemaal uitzetten als je naar bed gaat of niet thuis bent. Een stekkerdoos met aan/uit-schakelaar is daarvoor handig: daarmee zet je alle apparaten in één klap helemaal uit. Of gebruik een tijdschakelaar. Je kunt ook je provider vragen om een decoder die een laag energieverbruik heeft in de aan-stand en de standby-stand.
3. Als je televisie daarvoor geschikt is, kies dan voor een systeem zónder decoder. Veel televisies hebben een ingebouwde tv-ontvanger waarmee je geen decoder meer nodig hebt als je via de kabel of satelliet tv kijkt. En je kunt ook tv kijken via een app op je smart-tv of via een mediaspeler.
4. Zet de televisie uit als je niet kijkt.

Stroomverbruik: resolutie, HDR en OLED

Nieuwe LED televisies zijn redelijk zuinig in gebruik. De milieu-impact van het maken van de televisie weegt daardoor steeds zwaarder. Daarom is het goed om zo'n moderne led-televisie zo lang mogelijk te gebruiken: dat bespaart grondstoffen, zeldzame metalen en energie die nodig zijn voor het maken van de televisie.

Bij aankoop van de tv kun je op een paar dingen letten die veel impact kunnen hebben op het stroomverbruik: de resolutie, HDR-techniek en OLED-scherm.

Resolutie

De resolutie van een beeldscherm wordt in pixels uitgedrukt en loopt van HD-ready (weinig pixels) en Full-HD (meer pixels) naar UltraHD/4K en 8K (veel pixels). Grotere beeldschermen hebben een hogere resolutie om een scherp beeld te krijgen, zoals een 4K of 8K resolutie. Bij vrijwel elke grootte kun je kiezen voor een variant in een hogere of lagere resolutie. De variant met een hogere resolutie heeft altijd een hoger energieverbruik. Dat is vooral goed merkbaar bij 8K televisies: deze gebruiken flink meer energie dan een 4K televisie die net zo groot is. Bekijk daarom in de winkel of je het verschil tussen bijvoorbeeld een 8K beeldscherm en een 4K echt ziet. Let daarbij ook op de kijkafstand waarbij je de tv thuis gaat gebruiken.

HDR-techniek

Het energielabel geeft ook het -hogere- stroomgebruik aan als je kijkt met HDR-techniek. HDR zorgt voor een groter en scherper kleurbereik, maar gebruikt dus ook meer energie.

Tv-signaal ook van belang

Overigens geldt voor resolutie én voor HDR dat niet alleen je tv maar ook het tv-signaal deze techniek moet ondersteunen. Zo komt het bijvoorbeeld voor dat een groot scherm met een hoge resolutie (4K of 8K) geen scherp beeld geeft omdat het tv-signaal met een lagere resolutie wordt uitgezonden.

OLED-scherm

Bij een LED-tv verlichten energiezuinige LED-lampjes het hele beeldscherm, zelfs als het beeld helemaal zwart is. Televisies met OLED techniek gebruiken geen achtergrondverlichting: de pixels geven alleen licht als er stroom doorheen komt en kunnen dus ook uit staan. Soms wordt gezegd dat het energiegebruik van een OLED lager is omdat pixels uit kunnen staan. Dat klopt niet. Hoewel dit verschil de laatste jaren kleiner wordt, blijkt in de praktijk dat OLED televisies nog steeds zo'n 15 tot 20 procent meer stroom gebruiken dan een vergelijkbare LED-tv. Dat komt hierdoor: in tegenstelling tot LED-tv's kunnen OLED beeldschermen “inbranden”. Om inbranden te voorkomen gebruiken OLED tv's een techniek waarvoor de tv altijd in standby moet staan, waardoor de tv dus niet helemaal van het stroom afgehaald kan worden.

Let op het energielabel

Met het energielabel kun je televisies eenvoudig vergelijken: het laat zien welke tv zuinig is met stroom. Op het energielabel staat ook het stroomverbruik per 1000 uur. Handig, want de verschillen zijn groot. .

Let bij het energielabel wel op, want de grootte van het scherm maakt veel uit. Een groot scherm met verbruikt meer energie dan een kleiner scherm met hetzelfde energielabel. Televisies met een beelddiagonaal van 43 inch (109 centimeter) mogen bijvoorbeeld 60 procent meer elektriciteit gebruiken dan 32 inch televisies (81 centimeter) met hetzelfde energielabel!

Overzicht energielabel en stroomverbruik

In maart 2021 zijn de energielabels opnieuw ingedeeld: energiezuinige televisies hebben daardoor vaak label E.

Uitleg tabel.

Stroomverbruik in standby

In de tabel hierboven is het stroomgebruik van de tv in standby niet opgenomen. In de 'gewone' standby-stand gebruikt een tv heel weinig stroom, namelijk maximaal 0,5 Watt (dat is 3,7 kWh per jaar). Maar het standby-verbruik kan door bepaalde functies een stuk hoger zijn. Bijvoorbeeld als je tv via een netwerkverbinding oproepbaar is of een quick-start functie heeft.

Door die extra functies kan het standby-verbruik oplopen tot 7,7 Watt (dat is 56 kWh/jaar). Dat is evenveel als het jaarverbuik van een 32-inch tv in energieklasse F die 4 uur per dag aanstaat! Het daadwerkelijke gebruik in standby hangt dus af van de functionaliteit van de tv en welke je functies je hebt ingeschakeld of uitgeschakeld.

Oplossingen voor dit hoge standby-verbruik: de extra functies uitschakelen of de tv helemaal uitzetten als je niet kijkt.

Decoder: stille stroomvreter

Behalve het beeldscherm verbruikt ook de decoder stroom (de decoder wordt ook wel tv-ontvanger, mediabox of settopbox genoemd). Moderne decoders gebruiken afhankelijk van de beschikbare functies tussen de 28 en 110 kWh per jaar (gemiddeld bij 4 uur tv-kijken en 20 uur standby). Dat kan dus net zo hoog zijn als het stroomgebruik van je tv. Heb je een oudere decoder of maak je gebruik van standby-stand Hoog of Actief? Dan kan het energieverbruik zelfs nog een stuk hoger zijn, met uitzonderingen tot meer dan 400 kWh per jaar. Dat is bijna 2 keer zoveel als het verbruik van een gemiddelde vaatwasser.

Oplossingen voor dit hoge standby-verbruik: Stel de decoder standaard in op de ECO-standby stand. Helemaal uitzetten (met stekker of schakelaar) kan bij oudere decoders een grote besparing opleveren. Daarbij gaan geen instellingen verloren. Uitzetten heeft wel een nadeel: als je hem weer aanzet, heeft de decoder een aantal seconden tot enkele minuten nodig om weer op te starten. Je kunt ook een tijdschakelaar gebruiken om de decoder automatisch in en uit te schakelen.

TV kijken zonder aparte decoder

Kijk je tv via de kabel of satelliet? Dan is het in veel gevallen is het mogelijk om zonder decoder het tv-signaal van je provider te ontvangen. Dat scheelt weer een apparaat. Veel moderne tv's hebben namelijk een ingebouwde tv-ontvanger waarop je direct de coax-kabel kunt aansluiten. Wil je ook de interactieve functies op je tv gebruiken of gecodeerde zenders bekijken? Gebruik dan ook de CI+ module van de tv met een smartcard die je die je bij je provider kunt aanvragen.

Daarnaast kun je bij veel providers ook tv kijken via een app. Dat kan op een Smart-tv, maar bijvoorbeeld ook via een mediaspeler (zoals een Apple tv of Chromecast). Een mediaspeler gebruikt veel minder energie dan een decoder. Om een mediaspeler te kunnen gebruiken heb wel een wifi-verbinding nodig, en eventueel een telefoon of tablet vanaf waar je de beelden streamt.

Oude televisie vervangen?

Tegenwoordig worden alleen nog maar LED-televisies en OLED-televisies gemaakt en verkocht. De ouderwetse beeldbuis-tv gebruikt veel meer energie dan een moderne LED-tv. Heb je nog zo'n beeldbuis staan en gebruik je die dagelijks veel, dan is het de moeite waard om deze te vervangen.

Plasma beeldschermen worden niet meer gemaakt. Deze beeldschermen gebruiken zeer veel energie. Ook hier geldt dat je deze het beste kunt vervangen als je er dagelijks gebruik van maakt. OLED tv's hebben een vergelijkbare beeldkwaliteit als plasma schermen, maar gebruiken veel minder energie (maar wel meer dan een led-tv).

Heb je al een led-tv? Voor het milieu heeft het geen zin om deze te vervangen door een nieuwe. Het lagere energieverbruik van de nieuwe tv weegt namelijk niet op tegen de grote milieu-impact van de productie van de tv.

Oude televisie inleveren

Als je een nieuwe televisie koopt, kun je het oude toestel gratis inleveren bij de winkel. Je kunt hem ook naar de milieustraat van de gemeente brengen. De winkel of gemeente zorgt ervoor dat de televisie goed gerecycled wordt en dat waardevolle grondstoffen en metalen worden hergebruikt.

Zet de televisie daarom niet bij het huisvuil, want dan weet je niet wat ermee gebeurt. En schadelijke stoffen  in het apparaat kunnen dan zelfs in de bodem of het water terechtkomen.

Meer informatie

• Kijk voor de zuinigste Europese modellen op de Engelstalige website topten.eu (Consumer Electronics).
• De Consumentenbond test regelmatig en kijkt daarbij ook naar energiegebruik.
• Verder zijn er heel veel websites die tv's en andere apparaten vergelijken. Kijk bij de specificaties ook naar energiegebruik.